8 Ιουνίου 2015
Τα παιδιά από την προσχολική ηλικία έχουν την ικανότητα να καταλάβουν απλές αρχές φυσικής που αργότερα, στο σχολείο, θα τους παρουσιαστούν περιπεπλεγμένες και περισπούδαστες. Ένα παιδί που μαθαίνει από νήπιο πώς να παρατηρεί, να ερευνά, να πειραματίζεται, να συμπεραίνει αποκτά ένα σημαντικό πλεονέκτημα: την τέχνη να μαθαίνει όχι για να πάρει καλούς βαθμούς ή να προετοιμαστεί για πανελλαδικές, αλλά για τη χαρά της γνώσης.
Πείραμα για παιδιά 4 ετών
Σε ένα μεγάλο μπολ γεμάτο νερό ζητείστε από το παιδί να ρίξει πιπέρι με το δοχείο του αλατοπίπερου σιγά σιγά μέχρι να σκεπαστεί όλη η επιφάνεια του νερού. Δώστε στο παιδί μια μικρή πλάκα σαπούνι βρεγμένη στη μια άκρη. Τι θα συμβεί αν η βρεγμένη επιφάνεια του σαπουνιού αγγίξει την επιφάνεια του νερού; Το στρώμα του πιπεριού θα σπάσει και το πιπέρι θα τραβηχτεί αφήνοντας κενά όπου ακουμπά το σαπούνι. (Το σαπούνι μειώνει την επιφανειακή τάση στο σημείο που ακουμπά αλλά η επιφάνεια διατηρεί την τάση της σ’ άλλα σημεία κι έτσι τραβά το πιπέρι μακριά από το σημείο μειωμένης τάσης).
Το ίδιο πείραμα μπορεί να γίνει με σπίρτα ή οδοντογλυφίδες (πιο θεαματικό). Τοποθετείτε τα σπίρτα στην επιφάνεια του νερού ακτινωτά γύρω από ένα ιδεατό κύκλο (σαν ακτίνες ήλιου). Τι θα συμβεί αν ακουμπήσει το παιδί την άκρη του σαπουνιού στη μέση του κύκλου; Οι ακτίνες θα τραβηχτούν προς τα τοιχώματα του μπολ.
Πώς μπορεί να τραβηχτούν ξανά προς το κέντρο; Αρκεί να κρατήσει το παιδί στο κέντρο ένα κύβο ζάχαρη μισοβουτηγμένη στο νερό. (Δεν έχει καμιά σχέση με την επιφανειακή τάση αυτή η εξέλιξη αλλά είναι θεαματική. Η ζάχαρη προσροφά νερό πράγμα που δημιουργεί μικρά ρεύματα που κινούν τα σπίρτα προς το κέντρο).
Πείραμα για παιδιά 5 ετών
Γεμίστε ένα ποτήρι με νερό. Τι θα συμβεί αν ρίξετε μέσα ένα σπίρτο; Το σπίρτο επιπλέει. Αν ρίξετε μια καρφίτσα; ένα γραμματόσημο; ένα φελλό; ένα ευρώ;
Αν το νερό είναι μέχρι τα χείλη του ποτηριού πόσο νερό θα χυθεί έξω από το ποτήρι όταν ρίξουμε μέσα το ευρώ, και πόσο αν ρίξουμε ένα αυγό; (το νήπιο μετά από εμπεριστατωμένους πειραματισμούς θα σας εξηγήσει με απλά λόγια ότι «παν σώμα εμβαπτιζόμενον εις ύδωρ εκτοπίζει τόσον όγκον ύδατος όσος και ο όγκος του», δηλαδή το ευρώ εκτοπίζει λιγότερο από το αυγό).
Μπορεί, άραγε το παιδί να υπολογίσει μέχρι πού πρέπει να είναι το νερό, ώστε να χωρέσει μέσα ένα αυγό χωρίς να χυθεί ούτε σταγόνα; Δοκιμάστε.
Και τι θα συμβεί αν βάλει μέσα στο νερό ένα αυγό; Το αυγό θα πάει στον πάτο του ποτηριού. Ας βάλει σ’ ένα άλλο ποτήρι με νερό 5 κουταλάκια αλάτι, κι ας το ανακατέψει καλά να διαλυθεί (εξηγήστε με την ευκαιρία τη λέξη «διαλύω»). Άλλα πράγματα διαλύονται κι άλλα όχι. Ποιά διαλύονται; Το αλάτι, η ζάχαρη. Αφού διαλύθηκε καλά το αλάτι ας βάλει μέσα με προσοχή το αυγό. Τι έγινε τώρα; Το αυγό επιπλέει! Αν έχετε δυο ποτήρια ένα με σκέτο νερό και ένα με αλατισμένο το παιδί θα ενθουσιαστεί να μεταφέρει το αυγό από το ένα στο άλλο. Μπορεί το πείραμα να γυρίσει και σε τυχερό παιχνίδι: μαντέψτε σε ποιό ποτήρι το αυγό θα επιπλέει (φυσικά τα ποτήρια πρέπει να είναι εντελώς όμοια).
Το λάστιχο του ποτίσματος
Αφήστε το παιδί να ανοίξει μόνο του τη βρύση ενώ το λάστιχο είναι απλωμένο στη βεράντα. Αν την ανοίξει απότομα το λάστιχο κουνιέται. Αν την ανοίξει σιγά σιγά το νερό τρέχει μαλακά και το λάστιχο μένει ακίνητο.
Μπορεί κλείνοντας με τα δάχτυλα το στόμιο να εκτοξεύει το νερό μακριά; Και βέβαια μπορεί! Θα γίνετε όλοι μούσκεμα αλλά αξίζει τον κόπο. Αφήστε το να παρατηρήσει ότι όσο περισσότερο κλείνει το στόμιο τόσο μακρύτερα πηγαίνει το νερό.
Η εξάτμιση
Κολλήστε μια μεζούρα στο εσωτερικό ενός δοχείου με μεγάλη επιφάνεια. Γεμίστε το κατά τα τρία τέταρτα με νερό, σκεπάστε το με ένα τούλι ή με ένα συρμάτινο δικτυωτό για να μην πιούν το νερό τα πουλιά ή οι γάτες και βάλτε το στη βεράντα να το βλέπει ο ήλιος. Αναθέστε στο παιδί να σας ενημερώνει κάθε πρωί, πόσες γραμμούλες της μεζούρας κατέβηκε η στάθμη του νερού. Είναι βέβαιο ότι θα θριαμβολογήσει όταν στεγνώσει εντελώς το δοχείο. Τότε μπορεί να εξηγήσετε πως το νερό πηγαίνει στα συννεφάκια και στη συνέχεια ξαναπέφτει ως βροχή. Το πείραμα θα διαρκέσει 2-3 μέρες. Είναι περίεργο που τα νήπια διατηρούν το ενδιαφέρον τους αμείωτο. Θα δείτε ότι στην αρχή θα ελέγχει τη στάθμη κάθε ώρα και μετά θα είναι γι’ αυτό η πρώτη του φροντίδα το πρωί και η τελευταία το βράδυ!
