Στατιστικά, το ποσοστό των ασθενών που καταφεύγουν στην εξωσωματική γονιμοποίηση για εγκυμοσύνη μετά τα 40 είναι σημαντικό. Η βασική ιδιαιτερότητα της κατηγορίας αυτής έγκειται κυρίως στη συχνά πλασματική εικόνα, την οποία έχουν σχηματίσει σχετικά με τις ενδείξεις, την αποτελεσματικότητα αλλά και τα όρια της μεθόδου. Μια εικόνα, η οποία δυστυχώς αρκετές φορές αποτελεί απόρροια ελλιπούς ή ακόμη και παραπλανητικής ενημέρωσης από την πλευρά των ίδιων των επαγγελματιών υγείας.
Πώς σχετίζεται η αύξηση της ηλικίας με την πιθανότητα για φυσιολογική σύλληψη
Μπορούμε να πούμε πως η γυναίκα γεννιέται με το σύνολο των ωαρίων της, τα οποία ωριμάζουν μαζί με αυτήν. Το πέρασμα του χρόνου και η αύξηση της ηλικίας των ωαρίων, επηρεάζει σημαντικά την ποιότητά τους, με αποτέλεσμα να μειώνεται σταδιακά τόσο η δυνατότητά τους να γονιμοποιούνται όσο και η ικανότητά τους να συντηρούν την εγκυμοσύνη.
Μία υγιής γυναίκα 35 ετών, η οποία έχει επαφή στις γόνιμες μέρες, έχει πιθανότητα γονιμοποίησης έως 30% τη φορά. Στην ηλικία των 40, η ίδια πιθανότητα είναι το πολύ 5%.
Τα ποσοστά επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης καθώς αυξάνεται η ηλικία
Στην εξωσωματική γονιμοποίηση επιδιώκουμε, με τη χρήση σκευασμάτων, την ταυτόχρονη διέγερση ενός μεγάλου αριθμού ωαρίων, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία εμβρύων. Σπουδαίο ρόλο εδώ παίζει όχι μόνο η ποιότητα αλλά και ο αριθμός των ωαρίων μιας γυναίκας.
Έτσι, με την πάροδο του χρόνου τα διαρκώς μειούμενα αποθέματα των ωοθηκών σε συνδυασμό με την ποιοτική υποβάθμιση των ωαρίων μειώνουν την πιθανότητα να προκύψει ικανός αριθμός υγιών ωαρίων και κατ΄ επέκταση εμβρύων.
Η πιθανότητα μίας γυναίκας ηλικίας 38 ετών να καταφέρει με την πρώτη προσπάθεια εξωσωματικής να συλλάβει κυμαίνεται στο 30%. Την ίδια στιγμή, η ίδια πιθανότητα επιτυχημένης εξωσωματικής στα 42 κυμαίνεται στο 15%.
Τα συστατικά για επιτυχημένη εξωσωματική μετά τα 40
Στις περιπτώσεις εκείνες, κατά τις οποίες το ιστορικό και τα ευρήματα (κυρίως οι τιμές FSH και AMH) της ασθενούς καθιστούν την εξωσωματική μία ρεαλιστική επιλογή, η εξατομίκευση της θεραπείας και η εφαρμογή των πλέον σύγχρονων ιατρικών μεθόδων μεγιστοποιούν την πιθανότητα τεκνοποίησης.
Αυξάνουν την πιθανότητα επιτυχίας:
-Η επιλογή του κατάλληλου πρωτοκόλλου διέγερσης
-Η διαρκής ιατρική παρακολούθηση κατά τη διάρκεια της διέγερσης
-Η τεχνικά άρτια ωοληψία
-Η επεξεργασία του γενετικού υλικού και των εμβρύων που προκύπτουν από έμπειρους εμβρυολόγους
-Η κατάλληλη προετοιμασία του ενδομητρίου
-Η επιδέξια εμβρυομεταφορά
-Η επαρκής φαρμακευτική υποστήριξη αρχικά της εμφύτευσης και στη συνέχεια της ανάπτυξης του εμβρύου
Πότε η εξωσωματική είναι μάταιη
Η μέθοδος της εξωσωματικής γονιμοποίησης στοχεύει στη διέγερση ποιοτικών και επαρκών αποθεμάτων ωαρίων, ενώ χάνει το νόημά της όταν αυτά δεν υπάρχουν.
Αυτό που τα περισσότερα ζευγάρια δυσκολεύονται να κατανοήσουν είναι ότι μετά την ηλικία των 44-45 ετών, η πιθανότητα τεκνοποίησης δεν αυξάνεται με τη μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης και είναι ίδια με αυτήν της φυσιολογικής επαφής (λιγότερο από 1% ανά κύκλο).
Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και από την ηλικία των 40 ετών, όταν οι τιμές FSH και AMH υποδηλώνουν εξάντληση των ωοθηκών.
Αυτό συμβαίνει διότι η μέθοδος της εξωσωματικής γονιμοποίησης δεν μπορεί να βελτιώσει μία ήδη υποβαθμισμένη ποιότητα ωαρίων, ούτε να αυξήσει ήδη μειωμένα αποθέματα ωοθηκών.
Δε θα πρέπει να ξεχνάμε πως στόχος για την ασθενή δεν είναι απλά η γονιμοποίησή της αλλά η τεκνοποίηση. Συνεπώς, οφείλει να υπολογίζεται και να αναφέρεται η πιθανότητα γέννησης παιδιού και όχι απλά η πιθανότητα γονιμοποίησης.
Η ρεαλιστική εναλλακτική για εγκυμοσύνη μετά τα 40 και ο χρυσός κανόνας
Στις περιπτώσεις εκείνες, κατά τις οποίες η διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης με ωάρια της ασθενούς έχει κακή πρόγνωση ή έχει ήδη αποτύχει, η πραγματοποίηση εξωσωματικής γονιμοποίησης με χρήση ωαρίων δότριας αποτελεί στη χώρα μας μία τελευταία αλλά ταυτόχρονα εξαιρετικά αποτελεσματική επιλογή.
Τα σημαντικά ποσοστά επιτυχίας (τουλάχιστον 60% ανά προσπάθεια) σε συνδυασμό με το υποστηρικτικό ελληνικό νομικό πλαίσιο (δυνατότητα γονιμοποίησης μέχρι την ηλικία των 50 ετών), διατηρούν ακέραια την ελπίδα τεκνοποίησης για μία μεγάλη μερίδα των υπογόνιμων γυναικών μετά την ηλικία 40 ετών.
Η γυναίκα με υπογονιμότητα μετά την ηλικία των 40 ετών οφείλει να ενημερώνεται εξατομικευμένα και ιατρικά τεκμηριωμένα (Evidence Based Medicine) σχετικά με την πρόγνωση της μεθόδου της εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Σε περίπτωση καλής πρόγνωσης, σύγχρονες ιατρικές πρακτικές και η ιατρική κατάρτιση των επαγγελματιών υγείας που εμπλέκονται (γυναικολόγοι, εμβρυολόγοι, γενετιστές, βιολόγοι κτλ.) είναι αυτά που εξασφαλίζουν τη μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα της μεθόδου. Σε περίπτωση κακής πρόγνωσης, η υπεύθυνη και ειλικρινής ενημέρωση αποτελεί ιατρικό χρέος και αποτρέπει την χωρίς αντίκρισμα επιβάρυνση της υγείας αλλά και της τσέπης της ασθενούς.
Η ειλικρινής και πολυδιάστατη υποβοηθούμενη αναπαραγωγή αποτελεί τον αποτελεσματικότερο, ασφαλέστερο και οικονομικότερο τρόπο εκπλήρωσης της επιθυμίας τεκνοποίησης της γυναίκας.
Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος
