Αρκετά παιδιά βιώνουν φόβο για την επιστροφή στο σχολείο μετά τις καλοκαιρινές διακοπές, καθώς η αρχή κάθε σχολικής χρονιάς αποτελεί μια ξεχωριστή πρόκληση για κάθε παιδί δημιουργώντας φυσιολογικό άγχος έως και μεγαλύτερες ανησυχίες. Το άγχος της επιστροφής στο σχολείο είναι φυσιολογικό καικατανοητό. Ανεξάρτητα, ωστόσο, από το ποια μπορεί να είναι η αιτία, οι γονείς μπορούν να διευκολύνουν τη μετάβαση στο σχολείο, έχοντας τη δυνατότητα να αναγνωρίσουν τα συμπτώματα του στρες και του άγχους και να εφαρμόσουν κάποιες αποτελεσματικές στρατηγικές.
Τι είναι το άγχος της επιστροφής στο σχολείο;
Το άγχος της επιστροφής στο σχολείο είναι κάθε είδος άγχους που συνδέεται με τη μετάβαση ή την επιστροφή στο σχολείο. Η αιτία του άγχους αυτού μπορεί να ποικίλλει. Η μέση σχολική μέρα του παιδιού είναι γεμάτη με πιθανούς στρεσογόνους παράγοντες. Από τον αποχωρισμό του από τους γονείς, την ικανοποίηση ακαδημαϊκών προσδοκιών, τη διαχείριση ομάδων συνομηλίκων, τον πιθανό εκφοβισμό και την περιπλάνηση σε γεμάτους σχολικούς διαδρόμους. Οι ανησυχίες ορισμένων παιδιών έχουν τις ρίζες τους στον φόβο για το άγνωστο, ειδικά αν βρίσκονται σε ένα νέο κτίριο ή σε μια νέα σχολική περιοχή. Μπορεί, επίσης, να ανησυχούν μήπως δεν κάνουν φίλους ή να ανησυχούν για τον φόρτο εργασίας και για το αν έχουν ή όχι τις δεξιότητες που απαιτούνται για να είναι επιτυχημένοι.
Τι προκαλεί τον φόβο της επιστροφής στο σχολείο;
Όπως αναφέρθηκε, υπάρχουν πολλές αιτίες του φόβου της επιστροφής στο σχολείο. Μερικές είναι :
- Ακαδημαϊκές προκλήσεις. Αρκετά παιδιά έρχονται συχνά αντιμέτωπα με τις ακαδημαϊκές απαιτήσεις, προσπαθώντας να τις ικανοποιήσουν ακόμα και αν δυσκολεύονται. Παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες (τόσο με διάγνωση όσο και χωρίς ) ή αναπτυξιακές διαταραχές (διαταραχή του φάσματος του αυτισμού) βιώνουν συχνά άγχος και φόβο για την επιστροφή σχολείο και συγκεκριμένα για το αν μπορέσουν να ανταποκριθούν στις ακαδημαϊκές και κοινωνικές ανάγκες της σχολικής καθημερινότητας.
- Διαπροσωπικές ανησυχίες. Ενώ η εξερεύνηση για φιλίες και σχέσεις είναι ένα κομμάτι της ζωής, ορισμένα παιδιά το βιώνουν με ιδιαίτερη εσωτερική πίεση και άγχος. Έτσι, η εύρεση νέων φίλων, η διαμάχη με κάποιον στενό φίλο και η αντιμετώπιση ενός νέου μαθησιακού περιβάλλοντος είναι αιτία νέου στρεσογόνου παράγοντα.
- Κοινωνικές αλλαγές. Η αλλαγή τμήματος ή σχολείου μπορεί, επίσης, να δημιουργήσει επιπλέον φόβο για το άγνωστο. Οι παλιές φιλίες αποτελούν μία σημαντική κοινωνική βάση για τα παιδιά και οποιαδήποτε τέτοια αλλαγή δημιουργεί αποσταθεροποίηση.
- Εκφοβισμός. Τα παιδιά που υφίστανται εκφοβισμό μπορεί, επίσης, να βιώσουν μεγάλο άγχος κατά την επιστροφή τους στο σχολείο. Αυτό πιθανότατα εκδηλώνεται με ανησυχία και φόβο. Για πολλά παιδιά, αυτή η περίοδος μακριά από το σχολείο ήταν μια ευπρόσδεκτη ανάπαυλα από την κακή συμπεριφορά και τα άκομψα σχόλια. Έτσι, καθώς πλησιάζει η νέα σχολική χρονιά, μπορεί να αρχίσουν να ανησυχούν ότι θα πρέπει να ζήσουν ξανά τις ίδιες εμπειρίες.
- Ο φόβος της πανδημίας. Όσο και αν διανύουμε την περίοδο συνύπαρξης με την πανδημία, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι ο κορονοϊός συνεχίζει να βρίσκεται στην κορυφή της λίστας με τους λόγους για τους οποίους μερικά παιδιά βιώνουν αυξημένο άγχος και στρες. Πολλά παιδιά και έφηβοι βιώνουν συναισθήματα φόβου, άγχους και αβεβαιότητας, καθώς αγωνίζονται να συμφιλιωθούν με τη συνεχή εμπειρία του να ζουν μέσα από την πανδημία.
Ποια είναι τα πιθανά σημάδια εκδήλωσης του φόβου;
Τα σημάδια του φόβου για την επιστροφή στο σχολείο ποικίλλουν από άτομο σε άτομο. Ο φόβος εκδηλώνεται διαφορετικά στα μικρότερα παιδιά απ΄ ότι στα μεγαλύτερα. Μπορεί, επίσης, να εκδηλωθεί μεχιλιάδες τρόπους, ανάλογα με την αιτία του εν λόγω άγχους. Ωστόσο, τα πιο κοινά σημάδια άγχους στα παιδιά που σχετίζονται με τον φόβο επιστροφής στο σχολείο είναι:
- Ξαφνική προσκόλληση στους γονείς
- Συνεχής ανησυχία
- Αυξημένα σωματικά παράπονα, δηλαδή συχνοί στομαχόπονοι, πονοκέφαλοι ή ναυτία
- Εμφάνιση αλλαγών στις διατροφικές συνήθειες και στον ύπνο
- Αρνητικές σκέψεις ή ανησυχίες
- Κρίσεις ανεξήγητου κλάματος
- Μεγάλη δυσκολία στη συγκέντρωση
- Απώλεια ενδιαφέροντος για αγαπημένες δραστηριότητες
- Ευερεθιστότητα
Πώς μπορείτε να απαλύνετε τον φόβο της επιστροφής στο σχολείο;
Ενώ το άγχος της επιστροφής στο σχολείο μπορεί να φαίνεται συντριπτικό, υπάρχουν αποτελεσματικοί τρόποι, να υποστηρίξετε το παιδί σας σε αυτήν την περίοδο και ενώ βιώνει αυτά τα συναισθήματα.
Αποδοχή και ενεργητική ακρόαση
Αρχικά, το πιο χρήσιμο πράγμα που μπορείτε να κάνετε για να υποστηρίξετε το παιδί σας είναι να επικυρώσετε τα συναισθήματά του και να αγκαλιάσετε τον φόβο του. Επιτρέψτε στο παιδί σας να εκφράσει ανοιχτά τις ανησυχίες του κι εσείς ακολουθήστε ενεργητική ακρόαση. Χτίστε, έτσι, τη συζήτηση, ώστε να σας δώσει όσες περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτά που το τρομάζουν και το αγχώνουν. Δοκιμάστε να πείτε: «Βλέπω ότι νιώθεις νευρικός/φοβισμένος/ανήσυχος. Θα ήθελες να μου πεις λίγα περισσότερα για όσα ακριβώς σε φοβίζουν;
Δημιουργήστε οικειότητα γύρω από την έννοια «σχολείο»
Καθώς πλησιάζει η σχολική χρονιά, είναι σημαντικό να βοηθήσετε το παιδί σας να αισθάνεται πιο άνετα με το σχολικό του περιβάλλον. Ένα από τα πράγματα που μπορεί να προκαλέσει άγχος για την επιστροφή στο σχολείο, είναι να μην ξέρουν τι να περιμένουν. Βοηθήστε το να προσαρμοστεί στις νέες ρουτίνες και το άγνωστο περιβάλλον, μιλώντας για αυτό που το περιμένει. Αφήστε το να κάνει ερωτήσεις και απαντήστε του με ειλικρίνεια. Μια άλλη επιλογή, για να βελτιώσετε το επίπεδο άνεσης του παιδιού σας, είναι νακάνετε μερικές βόλτες από και προς το σχολείο. Με οποιαδήποτε μέσο κι αν πηγαίνει το παιδί σας στο σχολείο, αυτό θα το βοηθήσει να εξοικειωθεί με τη διαδρομή και μπορεί να προσφέρει ανακούφιση από τοάγχος της επιστροφής στο σχολείο.
Διαβεβαιώστε ότι δεν είναι το μόνο που ανησυχεί για την επιστροφή στο σχολείο
Υπενθυμίστε στο παιδί ότι δεν είναι το μόνο που μπορεί να ανησυχεί που θα ξαναρχίσει το σχολείο.Άλλοι συμμαθητές του είναι πιθανό να είναι το ίδιο ανήσυχοι για τις πρώτες μέρες. Καθησυχάστέ το επίσης, λέγοντας ότι οι δάσκαλοι ξέρουν ότι τα παιδιά είναι αγχωμένα και πιθανότατα θα αφιερώσουν χρόνο βοηθώντας τους μαθητές να αισθανθούν πιο άνετα.
«Play dates» με τους συμμαθητές λίγο πριν ανοίξουν τα σχολεία
Εάν το παιδί σας ανησυχεί για την επανασύνδεση με φίλους που δεν έχει δει εδώ και μήνες, κανονίστε μερικές ημερομηνίες παιχνιδιού. Βοηθήστε το παιδί να επανασυνδεθεί με παλιούς φίλους ή ενισχύστε τους δεσμούς με νέους. Όχι μόνο μειώνει το άγχος και το στρες, αλλά θα δημιουργήσει οικειότητα, θα ζωντανέψει αναμνήσεις και μπορεί να κάνει την επιστροφή πιο εύκολη. Λάβετε υπόψη ότι η περίοδος της πανδημίας έχει εντείνει τα συναισθήματα απομόνωσης και μοναξιάς στα παιδιά, ειδικά αν έχουν αποκοπεί από πολλούς συνομηλίκους τους .
Ακολουθήστε έναν υγιεινό τρόπο ζωής.
Ένας από τους καλύτερους τρόπους για την καταπολέμηση του άγχους και του στρες είναι η υιοθέτηση σωστών διατροφικών συνηθειών, ύπνου και άσκησης. Βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά κοιμούνται επαρκώς (8-13 ώρες ανάλογα την ηλικία) και έχουν ισορροπημένη διατροφή. Ο επαρκής ύπνος και η κατανάλωση υγιεινών τροφίμων είναι σημαντικά για τη λειτουργία του εγκεφάλου, τη διάθεση, ενισχύουν την προσοχή, τη συγκέντρωση, τις μνημονικές λειτουργίες και τη συνολική τους ψυχική υγεία. Επιλέξετε επίσης εξωσχολικές δραστηριότητες ή αθλήματα που ταιριάζουν στο παιδί σας, χωρίς να το παρακάνετε και να υπερφορτώσετε τα απογεύματά του.
Θέστε εκ νέου τους κανόνες του σπιτιού και ένα σαφές πρόγραμμα μελέτης και ορίων
Η αρχή της σχολικής χρονιάς δίνει σε όλα τα μέλη της οικογένειας τη δυνατότητα να γίνει υπενθύμιση των κανόνων του σπιτιού, να συμφωνηθούν, πιθανόν νέοι και να οριστεί το πρόγραμμα μελέτης του παιδιού.
Το κλειδί για να στηρίξουμε τα παιδιά μπροστά στην επερχόμενη σχολική χρονιά είναι να είμαστε δίπλα τους. Άλλες φορές όμως, χρειάζεται επιπλέον βοήθεια. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ζητήστε βοήθεια απόέναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Ο φόβος και το άγχος είναι ωστόσο αποδεκτά συναισθήματα, οφείλουμε όμως να δώσουμε στα παιδιά τα εργαλεία που χρειάζονται για να τα διαχειρίζονται αποτελεσματικά.
H Αλέξια Λέττη είναι Παιδαγωγός, απόφοιτη του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με μεταπτυχιακό στην Ειδική Αγωγή της Εκπαίδευσης από το Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας. Έχει λάβει μετεκπαίδευση στη Σχολική Ψυχολογία από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και τα τελευταία 10 χρόνια εξασκεί ενεργά τον ρόλο της ως εκπαιδευτικός στην ιδιωτική εκπαίδευση. Όραμά της είναι η διαπαιδαγώγηση παιδιών με ψυχική ανθεκτικότητα, βαθιά πίστη στις δυνάμεις τους, έτοιμα να κάνουν τα δικά τους σταθερά βήματα στην ενήλικη ζωή.
