Άραγε τι σκεφτόμαστε όταν ακούμε την λέξη “ακαταστασία”; Βρωμιά, αποδιοργάνωση, σύγχυση, καταστροφή και αταξία είναι σίγουρα κάποιες λέξεις που μας έρχονται αυτόματα στο μυαλό και πιθανότατα μαζί με την οδηγία “ΜΗΝ ΛΕΡΩΣΕΙΣ ΤΙΠΟΤΑ!”. Στον όρο messy δίνεται συχνά αρνητική σημασία και το να αποκαλείς μια σημαντική πτυχή του παιχνιδιού “ακατάστατη” μπορεί να οδηγήσει στην υποτίμησή της. Αυτός ο οδηγός στοχεύει να αποσαφηνίσει τι είναι το messy play, να ανακτήσει την ακαταστασία ως σημαντικό κομμάτι της πρώτης παιδικής ηλικίας και να προτείνει υπέροχες ιδέες για messy play, ώστε να δημιουργήσουμε εύκολα έναν ελεγχόμενο -διασκεδαστικό χαμό στο σπίτι μας με πολλά οφέλη.
Τι είναι το messy play;
Πρόκειται για ένα αισθητηριακό παιχνίδι που λερώνει, διασκεδάζει και προσφέρει αναπτυξιακά κέρδη. Κατά τη διάρκεια του, παιδιά όλων των ικανοτήτων και των ηλικιών χρησιμοποιούν όλες τους τις αισθήσεις, εξερευνούν ελεύθερα νέα υλικά και πειραματίζονται σε ασφαλές περιβάλλον, με τον δικό τους τρόπο και στο δικό τους χρόνο, καθοδηγούμενα αποκλειστικά από τον ίδιο τους τον εαυτό.
Τα παιδιά είναι δημιουργικά όταν χρησιμοποιούν υλικά με νέους τρόπους (Duffy 1998), συνδυάζουν υλικά που δεν είχαν συνδεθεί προηγουμένως και κάνουν ανακαλύψεις που τους είναι καινούργιες. Tο messy play δίνει ακριβώς αυτή τη δυνατότητα στα παιδιά, να κάνουν όλα τα παραπάνω πράξη.
Η συμβολή του στην ανάπτυξη και την εκπαίδευση του παιδιού
Ο εγκέφαλος των παιδιών μαθαίνει από τις εμπειρίες που του παρέχει το σώμα, γι’ αυτό και τα παιδιά, και ειδικά τα μικρότερα, έχουν την ανάγκη να εξερευνούν το περιβάλλον με όλες τις αισθήσεις τους. Η έλλειψη εστίασης στη δημιουργία ή την παραγωγή κάποιου αποτελέσματος αφήνει τα παιδιά ελεύθερα να εξερευνήσουν κάθε είδους δυνατότητες. Αξιοποιεί την έμφυτη περιέργεια των παιδιών για τον κόσμο γύρω τους και την έντονη επιθυμία τους να ανακαλύψουν και να μάθουν περισσότερα. Έτσι, συμβάλλει στη γνωστική ανάπτυξη, ενισχύοντας παράλληλα την επιστημονική σκέψη.
Προσφέροντας στα παιδιά ακατάστατες ευκαιρίες παιχνιδιού, τους δίνουμε την ευκαιρία να γνωρίσουν πλήρως τα υλικά. Ευκαιρία να ενδυναμώσουν το σώμα και τους μύες, έτσι, ενισχύεται η ισορροπία και ο έλεγχος του σώματος, ο συντονισμός κινήσεων και η λεπτή-αδρή κινητικότητα. Το messy paly είναι επίσης ευχάριστο, συμβάλλοντας στη δημιουργική/καλλιτεχνική ανάπτυξη και τη φαντασία των μικρών. Δεν έχουμε παρά να κοιτάξουμε τα παιδιά που εξερευνούν ελεύθερα το νερό και τη ζωγραφική για να δούμε την απόλαυσή τους και, όπως τονίζει το έγγραφο Excellence and Enjoyment (DfES 2003), η απόλαυση είναι κάτι που πρέπει να φιλοδοξούμε και να ενθαρρύνουμε σε όλα τα πρώτα χρόνια.
Τέλειες ιδέες για messy play στο σπίτι
Για να ανθίσει η δημιουργικότητα, τα παιδιά πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία της μάθησης (Prentice 2000) και ο ρόλος μας είναι να διασφαλίσουμε ότι αυτό θα συμβεί. Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τη φαντασία μας, να ρισκάρουμε και να αφήσουμε την ασφάλεια του δομημένου παιχνιδιού για να δημιουργήσουμε κάτι που θα μας διασκεδάσει.
- Χρωματιστό έργο τέχνης
Τα χρώματα είναι ένα από τα πιο σημαντικά αισθητηριακά υλικά στο messy play, καθώς αποτελούν ένα δυνατό οπτικό ερέθισμα. Τα παιδιά πειραματίζονται, ανακατεύουν και ανακαλύπτουν νέες αποχρώσεις.
Στο σπίτι: χρησιμοποιείστε λίγο γιαούρτι ή σαντιγί σε μικρά μπολάκια και προσθέστε μέσα σε αυτά μερικές σταγόνες από διάφορα χρώματα ζαχαροπλαστικής. Ρίξτε τα χρώματα σε μια μεγάλη επιφάνεια χαρτιού, σε έναν μεγάλο δίσκο ή ακόμα και σε ένα πλαστικό τραπεζομάντιλο. Αφήστε τώρα τα παιδιά να τα αναμείξουν με τα δάχτυλά τους και να ανακαλύψουν νέους χρωματικούς συνδυασμούς. Χρησιμοποιείστε επιπλέον ένα πινέλο, ένα πιρούνι, αυτοκινητάκια, πλαστικά ζωάκια και φύλλα, ακουμπήστε τα στο χρώμα και δείτε τι αποτύπωμα αφήνουν.
- Η αμμουδιά στο σπίτι μας
Πρόκειται για ένα εύπλαστο αισθητηριακό υλικό, ικανό να το διαμορφώσουμε και να κρατήσει το σχήμα του.
Στο σπίτι: χρησιμοποιείστε 1 κούπα μαγειρική σόδα, ½ κούπα ζάχαρη, ½ κούπα κορν φλάουρ, 1 κουταλιά της σούπας κρεμόριο, ¼ κούπα νερό και προαιρετικά χρώμα ζαχαροπλαστικής. Χωρίστε σε δύο διαφορετικά μπολ τα στερεά και τα υγρά υλικά. Αφού ανακατέψετε καλά τα υγρά υλικά ρίχνεται λίγο λίγο από το μείγμα στο μπολ με τα στέρεα υλικά και παράλληλα ανακατεύετε. Όταν η άμμος σας είναι έτοιμη τα παιδιά ξεκινούν το παιχνίδι. Ας τη σφίξουν στα χέρια τους, ας τη πλάσουν, και ας ανακαλύψουν την κίνησή της. Μπορείτε να τη βάλετε μέσα σε έναν δίσκο και να κρύψετε σε αυτή μικρά αγαπημένα παιχνιδάκια του παιδιού και να παίξετε παιχνίδι του κρυμμένου θησαυρού.
- Γλύπτης με πηλό
Η επαφή με τον πηλό αποτελεί μια αισθητηριακή ευχαρίστηση και έχει την τάση να χαλαρώνει τα μικρά.
Στο σπίτι: χρησιμοποιείστε 1 κούπα μαγειρική σόδα, ½ κούπα κορν φλαουρ και ¾ κούπας χλιαρό νερό. Προσθέστε τη σόδα και το κορν φλάουρ σε ένα κατσαρολάκι και στη συνέχεια το χλιαρό νερό. Σε σιγανή φωτιά ανακατεύουμε συνεχώς τα υλικά μέχρι να σχηματιστούν φυσαλίδες και το μείγμα να αρχίσει να ξεκολλάει από τα τοιχώματα του σκεύους. Αφαιρέστε το κατσαρολάκι από τη φωτιά, αφήστε το μείγμα να κρυώσει και ο εύπλαστος πηλός σας είναι έτοιμος. Τα μικρά πλάθουν τον πηλό με τα χεριά, τον επεξεργάζονται για να νιώσουν την υφή του. Δημιουργούν αγαπημένες μορφές, σχέδια, ζωάκια. Σε μια επίπεδη επιφάνεια μπορούν να τον απλώσουν και να σχηματίσουν σχέδια, γράμματα και αριθμούς. Μπορούν να πλάσουν μικρά γλυπτά και να τα αφήσουν να στεγνώσουν 2-3 μέρες ή να τα ψήσετε στον φούρνο σε χαμηλή θερμοκρασία και οι δημιουργίες του να διακοσμήσουν το δωμάτιό τους.
- Ωκεανός από ζελατίνη
Δημιουργείστε έναν αισθητηριακό ωκεανό με το πιο πλούσιο γαλάζιο χρώμα. Βρώσιμο, ακίνδυνο και άκρως διασκεδαστικό.
Στο σπίτι: χρησιμοποιείστε 1 φακελάκι 10g ζελατίνη σε σκόνη, 500ml νερό και λίγες σταγόνες μπλε χρώμα ζαχαροπλαστικής. Ρίξτε αρχικά το φακελάκι της ζελατίνης σε ένα μπολ με 3-4 κουταλιές της σούπας νερό και αφήστε το να φουσκώσει και να απορροφήσει το νερό για λίγα λεπτά. Σε ένα κατσαρολάκι ζεσταίνετε 500ml νερό, χωρίς όμως να βράσει, ρίξτε τη ζελατίνη μέσα σε αυτό και ανακατέψτε καλά να διαλυθεί. Ώρα να προσθέσετε λίγες σταγόνες χρώμα ζαχαροπλαστικής και να μεταφέρετε το μείγμα σε ένα μεγάλο και βαθύ σκεύος. Αφήστε το στο ψυγείο να κρυώσει περίπου 2 ώρες. Όταν ο ωκεανός σας είναι έτοιμος οι μικροί εξερευνητές βυθίζουν κάτω από την «επιφάνεια» ψαράκια, κοχύλια, ή άλλα πλασματάκια που θέλουν να πλαισιώνουν τον βυθό τους. Βυθίστε ένα καραβάκι, προσπαθήστε να το σώσετε με ένα φτυαράκι. Αφήστε τα παιδιά να ανακαλύψουν την κίνηση του μείγματος, να το ζουλήξουν και να πειραματιστούν με τη διαφορετική υφή του ωκεανού τους.
Καλό είναι να θυμόμαστε πως το messy paly σχεδιάζεται για να ενισχύσει την περιέργεια των παιδιών και την τάση τους για εξερεύνηση. Αν θέλουμε να αποφύγουμε το πολύ λέρωμα καλό θα ήταν να οριοθετήσουμε τη δράση σε ένα χώρο και να τοποθετήσουμε στο πάτωμα ένα πλαστικό τραπεζομάντιλο. Η χρήση της μπανιέρας αποτελεί επίσης έναν καλό χώρο για δράσεις που μπορεί να ξεφύγουν από τον οριοθετημένο χώρο.
Είναι σημαντικό για το παιδί να μην αισθανθεί καμία αγωνία για το λέρωμα που θα προκληθεί, είναι σημαντικό να αφεθεί και αισθητηριακά να ανακαλύψει!
Η Μαρία Κούση είναι αριστούχα απόφοιτος του τμήματος Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής, με κατεύθυνση την Ειδική Αγωγή του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στην Ειδική Εκπαίδευση του Frederick University. Από το 2011 σημειώνει την επαγγελματική της πορεία με παιδιά, εφήβους και τις οικογένειές τους στον ιδιωτικό τομέα και από το 2012 εργάζεται ως Εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής στη δημόσια εκπαίδευση.
