Τι δεν πρέπει να τρώει μια έγκυος; Ποιες τροφές απαγορεύονται στην εγκυμοσύνη; Το σημερινό μας άρθρο καλείται να δώσει απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα, καθώς η κατάσταση θρέψης μιας εγκύου αποτελεί θέμα μείζονος σημασίας για την ομαλή έκβαση κάθε εγκυμοσύνης. Η υγεία του εμβρύου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις διατροφικές επιλογές της μητέρας και έτσι ένα ισορροπημένος τρόπος διατροφής αποτελεί μονόδρομο.
Εκτός από τα τρόφιμα που αποτελούν πρώτες επιλογές για αυτή την ιδιαίτερη για την μητέρα περίοδο, υπάρχουν και τρόφιμα τα οποία κρίνονται επισφαλή και είναι πιθανό να βλάψουν τόσο τη μητέρα όσο και το έμβρυο. Γνωρίζοντας ποιες τροφές απαγορεύονται στην εγκυμοσύνη και επιλέγοντας ασφαλείς εναλλακτικές λύσεις, θα εξασφαλίσεις τόσο τη δική σου υγεία όσο και του μωρού σου.
Υπάρχουν ορισμένα συστατικά τροφίμων ή συμπληρωμάτων, καθώς και μολυσματικοί παράγοντες, όπως βακτήρια, οι ιοί ή τα παράσιτά τους, τα οποία είναι πιθανό να προκαλέσουν τροφιμογενή νοσήματα.
Η τροφική δηλητηρίαση είναι συνήθως ήπια και θα εμφανίσει μόνο ήπια συμπτώματα γρίπης και γαστρεντερικά, όπως πυρετό, έμετο ή διάρροια. Ωστόσο, καθώς το ανοσοποιητικό σύστημα αλλάζει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι έγκυες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αρρωστήσουν από ορισμένους μολυσματικούς παράγοντες, όπως η λιστέρια στα τρόφιμα, από τον γενικό πληθυσμό. Επιπλέον, ορισμένα μικρόβια που προκαλούν ασθένειες μπορεί να είναι επιβλαβή για ένα έμβρυο. Οι γενικοί κίνδυνοι εμφάνισης τροφιμογενών ασθενειών είναι χαμηλοί και ο κίνδυνος μπορείς να μειωθεί περαιτέρω, ειδικά αν η επιλογή και ο χειρισμός των τροφίμων γίνεται με προσοχή και ασφάλεια.
Τροφές που απαγορεύονται στην εγκυμοσύνη
Ωμά/μη παστεριωμένα τυριά και γάλα
Η παστερίωση είναι μια διαδικασία, όπου εφαρμόζεται θερμότητα για να σκοτώσει δυνητικά επιβλαβή βακτήρια. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, συνιστάται να αποφεύγετε μη παστεριωμένο γάλα και προϊόντα του, καθώς και όλα τα μαλακά τυριά που έχουν ωριμάσει σε μούχλα από μη παστεριωμένο (ωμό) γάλα, συμπεριλαμβανομένων των brie, camembert, chèvre, ροκφόρ, γκοργκοντζόλα και μπλε τυριά. Αυτά τα τυριά μπορεί να περιέχουν Listeria, ένα βακτήριο που μπορεί να προκαλέσει μια ασθένεια που ονομάζεται λιστερίωση.
Μαλακά τυριά που παρασκευάζονται από παστεριωμένο γάλα μπορούν να καταναλωθούν με ασφάλεια, όπως φέτα, τυρί κότατζ, τυρί κρέμα, μοτσαρέλα και αλείμματα τυριών.
Όλα τα σκληρά τυριά είναι ασφαλή για κατανάλωση, ακόμα και όταν παρασκευάζονται από μη παστεριωμένο γάλα. Οπότε τυριά, όπως η παρμεζάνα ή η γραβιέρα καθίστανται ασφαλή λόγω της χαμηλής περιεκτικότητάς τους σε νερό, γεγονός που τα καθιστά μη φιλικά για την ανάπτυξη και επιβίωση μικροοργανισμών.
Ωμό ή μισοψημένο κρέας, αλλαντικά και πουλερικά
Τα κακοψημένα ή ωμά κρέατα, συμπεριλαμβανομένων των ωμών αλλαντικών μπορεί να περιέχουν επιβλαβή παράσιτα, όπως το Toxoplasma, ή βακτήρια, όπως η Salmonella ή η Listeria. Φρόντισε πάντα να μαγειρεύεις πλήρως το κρέας, ώστε το κέντρο του να φθάνει τουλάχιστον τους 72°C, χωρίς ίχνη αίματος. Απόφυγε τη διασταυρούμενη μόλυνση των τροφίμων με πρακτική ασφαλών χειρισμών, όπως το σχολαστικό πλύσιμο των χεριών, των σκευών, των μαχαιριών και των επιφανειών κοπής, αφού ετοιμάσεις ωμά κρέατα στην κουζίνα σου και χρησιμοποιώντας πάντα διαφορετικά σκεύη για ωμά και μαγειρεμένα φαγητά (π.χ. χρησιμοποίησε κόκκινη επιφάνεια κοπής για τα ωμά κρέατα, λευκή για τα ψημένα και πράσινη για τα φρέσκα λαχανικά).
Ωμά ή μισοψημένα αυγά
Τα ωμά αυγά μπορεί να μεταφέρουν το βακτήριο Salmonella που είναι υπεύθυνο για τροφική δηλητηρίαση. Η σαλμονέλα δεν μπορεί να επιβιώσει σε υψηλές θερμοκρασίες, επομένως φρόντισε να μαγειρεύεις τα αυγά σου καλά, για να είναι ασφαλή για κατανάλωση. Απόφυγε τροφές που περιέχουν ωμά αυγά, όπως σπιτικές μαγιονέζες και μερικά επιδόρπια. Μπορείς ακόμα να τρως μαγιονέζες, ντρέσινγκ και παγωτά που πωλούνται στα σούπερ μάρκετ, καθώς είναι φτιαγμένα με παστεριωμένα αυγά και επομένως είναι ασφαλή για κατανάλωση.
Ωμά ή μη επαρκώς ψημένα θαλασσινά και ψάρια με υψηλή περιεκτικότητα σε υδράργυρο
Τα θαλασσινά είναι τρόφιμα που μπορούν να καταναλώνονται με ασφάλεια, αρκεί να καλά μαγειρεμένα, για να αποφύγεις την τροφική δηλητηρίαση. Τροφές με ωμά ψάρια, ωμά μη παστεριωμένα αυγά ψαριών και οστρακοειδή, όπως σούσι, σασίμι, σεβίτσε, ταρτάρ και ταραμασαλάτα θα πρέπει να αποφεύγονται κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης.
Η κατανάλωση ψαριού ενθαρρύνεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, επειδή είναι μια εξαιρετική πηγή υγιεινών λιπαρών οξέων. Ωστόσο, ορισμένες ποικιλίες ψαριών που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε υδράργυρο θα πρέπει να αποφεύγονται, γιατί η υπερβολική ποσότητα υδραργύρου μπορεί να προκαλέσει βλάβες. Η ποσότητα υδραργύρου στα ψάρια και στα άλλα θαλασσινά εξαρτάται από το είδος και τα επίπεδα ρύπανσης στο περιβάλλον του. Τα μεγαλύτερα και μακρόβια ψάρια συνήθως περιέχουν υψηλότερα επίπεδα, όπως ο ξιφίας, ο τόνος και το βασιλικό σκουμπρί.
Η κατανάλωση 2-3 μερίδων ψαριού με χαμηλή περιεκτικότητα σε υδράργυρο την εβδομάδα δεν ενέχει αυξημένο κίνδυνο για το έμβρυο. Προτιμήστε την κατανάλωση μικρότερων ψαριών με χαμηλά επίπεδα υδραργύρου, όπως ο μπακαλιάρος, ο γαύρος, η σαρδέλα, η πέστροφα, οι γαρίδες κ.ά.
Ωμά λαχανικά, έτοιμες για κατανάλωση σαλάτες
Η κατανάλωση ωμών λαχανικών μπορεί να ενέχει κινδύνους για την περίοδο της εγκυμοσύνης, καθώς μπορεί να περιέχουν επιβλαβή βακτήρια όπως η Listeria, η Salmonella, το Toxoplasma και η E. Coli τα οποία είναι πιθανό να προκαλέσουν τροφική δηλητηρίαση, το ίδιο ισχύει και για τις έτοιμες προς κατανάλωση σαλάτες. Για να σκοτωθούν τα επιβλαβή βακτήρια, πρέπει τα λαχανικά να πλυθούν και να μαγειρευτούν καλά, ενώ αν πρόκειται για φρέσκες σαλάτες απαιτείται σχολαστικό πλύσιμό τους και αποφυγή κατανάλωσής τους εκτός σπιτιού.
Γενικά, τα λαχανικά και τα φρούτα είναι ασφαλή για κατανάλωση και αποτελούν σημαντικό μέρος μιας υγιεινής διατροφής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ωστόσο, να θυμάσαι να τα πλένεις πάντα καλά πριν τα φας, αφαιρώντας οποιοδήποτε ίχνος χώματος.
Συμπληρώματα συκωτιού (προϊόντα) και βιταμίνης Α
Απόφυγε να τρως εντόσθια, όπως το συκώτι και τα προϊόντα του (πατέ, επεξεργασμένο κρέας, κλπ.), καθώς το συκώτι έχει υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη Α. Ορισμένες μελέτες έχουν συνδέσει μεγάλες ποσότητες βιταμίνης Α με γενετικές ανωμαλίες και ηπατική βλάβη. Επίσης, δεν συστήνεται η λήψη οποιουδήποτε συμπληρώματος διατροφής που περιέχει υψηλή δόση βιταμίνης Α κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Αλκοόλ
Η κατανάλωση αλκοόλ δεν είναι ασφαλής σε κανένα στάδιο της εγκυμοσύνης. Το αλκοόλ μπορεί να περάσει από τον πλακούντα και έτσι το έμβρυο να εκτεθεί στο αλκοόλ, γεγονός που ελλοχεύει σοβαρούς κινδύνους για την ανάπτυξή του, καθώς το ήπαρ του εμβρύου είναι από τα τελευταία όργανα που αναπτύσσεται και δεν ωριμάζει παρά τα τελευταία στάδια της εγκυμοσύνης.
Η κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αυξάνει τον κίνδυνο αποβολής, πρόωρου τοκετού και το μωρό σου να έχει χαμηλό βάρος γέννησης. Μπορεί επίσης να επηρεάσει το μωρό σου και μετά τη γέννησή του.
Καφεΐνη
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, συνιστάται ο περιορισμός της πρόσληψης καφεΐνης σε 200 mg την ημέρα από όλες τις πηγές. Η καφεΐνη μπορεί επίσης να βρεθεί φυσικά στο τσάι, τη σοκολάτα και ορισμένα αναψυκτικά και ενεργειακά ποτά. Αν και οι κίνδυνοι είναι μικροί, οι υψηλές προσλήψεις καφεΐνης (>300 mg την ημέρα) κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο χαμηλού βάρους γέννησης. Επιπλέον, ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι τα υψηλά επίπεδα καφεΐνης μπορεί να συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο αποβολής, επομένως είναι καλύτερο να παραμείνεις κάτω από το μέγιστο συνιστώμενο ασφαλές όριο των 200 mg την ημέρα.
Καφεΐνη σε κοινά τρόφιμα και ροφήματα:
- 60 mg σε ένα εσπρέσο
- 170 mg σε μια κούπα καφέ φίλτρου
- 130 mg σε μια κούπα στιγμιαίο καφέ
- 25-80 mg σε ένα φλιτζάνι τσάι (λευκό, πράσινο, μάτσα, μαύρο)
- 40 mg σε κουτάκι αναψυκτικού τύπου κόλα
- 80mg σε κουτί ενεργειακού ποτού των 250ml
- λιγότερο από 25 mg σε μια πλάκα 50 g απλής μαύρης σοκολάτας
- λιγότερο από 10 mg σε μια πλάκα 50 g απλής σοκολάτας γάλακτος
Απαγορευμένα βότανα στην εγκυμοσύνη
Είναι ασφαλές να καταναλώνουμε παραδοσιακά φαρμακευτικά βότανα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης; Οι πληροφορίες σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της παραδοσιακής ιατρικής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι ελάχιστες και υπάρχουν πολλές ανησυχίες σχετικά με τη χρήση παραδοσιακών φυτικών θεραπειών από έγκυες γυναίκες. Συχνές αναφερόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες ιατρικών φαρμάκων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι η διέγερση της συστολής της μήτρας και η ορμονική ανισορροπία που μπορεί να οδηγήσουν σε αποβολή. Μερικά τέτοια βότανα είναι ο μάραθος, η τριγωνέλλα, το φασκόμηλο, το φλισκούνι, η γλυκόριζα, το θυμάρι, το χαμομήλι (σε μεγάλες ποσότητες), πόσιμη αλόη (δεν υπάρχει κίνδυνος για δερματική χρήση), μέντα (σε μεγάλες ποσότητες), και γλυκάνισος (σε μεγάλες δόσεις) ειδικά από γυναίκες που λαμβάνουν αντιπηκτικά.
Δεδομένης της έλλειψης εκτενών επιστημονικών τεκμηριώσεων για την ασφαλή χρήση βοτάνων κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης, κρίνεται απαραίτητη η λελογισμένη κατανάλωση τους και πάντοτε να γίνεται η χρήση τους με τη σύμφωνη γνώμη του επαγγελματία υγείας που σε παρακολουθεί.
Ο Μάνος Δημητρούλης είναι Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος με μεταπτυχιακή ειδίκευση στην Αθλητική Διατροφή. Ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές και μεταπτυχιακές του σπουδές στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών με δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά και σήμερα διατηρεί Διαιτολογικά γραφεία στη Γλυφάδα και στο Μαρούσι με την επωνυμία Dietstories. Σκοπός του είναι η διατροφική υποστήριξη και παροχή συμβουλευτικής σε άτομα που επιθυμούν να κάνουν αλλαγές στην διατροφή τους.
