Το παιδί δε γνωρίζει το καλό και το κακό, τι επιτρέπεται και τι όχι, τι πρέπει να προσέχει και τι το απειλεί. Μεγαλώνοντας πρέπει να το μάθει, χωρίς η πειθαρχία να γίνεται καταπίεση ή η ελευθερία να οδηγεί σε έλλειψη ορίων και φραγμών. Απαιτείται μεγάλη υπομονή και τέχνη για να μάθει το παιδί τα όριά του, έτσι ώστε αφενός να μην κινδυνεύει και αφετέρου να προετοιμασθεί για την αρμονική κοινωνική ένταξή του στην οικογένεια, στο σχολείο, στην κοινωνία.
Υπάρχουν τρεις βασικοί κανόνες που δεν πρέπει να ξεχνάμε:
- Δε μπορούμε να έχουμε από το παιδί απαιτήσεις που ξεπερνούν τις δυνάμεις του και το στάδιο της πνευματικής του εξέλιξης.
- Δε μπορούμε να διδάξουμε την πειθαρχία, αν δεν έχουμε ξεκαθαρισμένους στόχους, ολοκληρωμένες απόψεις και συνέπεια.
- Η μεταχείριση του παιδιού δεν πρέπει ποτέ να είναι σκληρή, απότομη, βάναυση. Η άσκηση σωματικής βίας είναι απαράδεκτη.
Έως τον 7ο μήνα δε μπορούμε να εξηγήσουμε ή να πείσουμε το παιδί για το τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνει. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε για να το αποτρέψουμε από κάτι επικίνδυνο ή ενοχλητικό είναι να αποσπάσουμε την προσοχή του στρέφοντάς την σε κάποιο άλλο παιχνίδι ή δραστηριότητα. Μετά τον 7ο μήνα ανταμείβουμε μια επιθυμητή συμπεριφορά και απλώς στερούμε την ανταμοιβή όταν κάνει κάτι που δεν είναι σωστό. Πχ., το μωρό κλαίει και έχουμε βεβαιωθεί ότι δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα. Όταν σταματήσει, το επιβραβεύουμε δίνοντάς του περισσότερη προσοχή με τρυφερές κουβέντες, γελάκια και χάδια. Αν ξαναρχίσει να κλαίει, το αφήνουμε για λίγα λεπτά προτού ξανασχοληθούμε μαζί του. Αυτή τη φορά η φωνή μας είναι σταθερή, όχι άγρια, χωρίς γελάκια και κουβεντούλες. Προσπαθεί να πιάσει κάτι βρώμικο. Του λέμε σταθερά «όχι» και προσπαθούμε να τραβήξουμε την προσοχή του σε κάτι άλλο. Θέλει να βάλει στο στόμα του κάτι που δεν πρέπει, ένα λουλούδι. Ήρεμα απομακρύνουμε το χέρι του και του λέμε «μην τρως τα λουλούδια». Πρέπει να είμαστε ακριβείς, ώστε το παιδί να καταλάβει σιγά σιγά την έννοια της πειθαρχίας, τι ακριβώς δεν πρέπει να κάνει. Αν του πούμε απλώς «μην το τρως» ή «μην το αγγίζεις», το αποτρέπουμε γενικά από το να τρώει ή να αγγίζει, πράγμα που είναι παράλογο.
Το παιδί σιγά σιγά πρέπει να μάθει ότι εσείς είστε ο «αρχηγός» και έχετε την τελευταία λέξη. Φυσικά, είναι ακόμη πολύ μικρό και ό,τι κάνει δεν το κάνει σκόπιμα από κακή πρόθεση. Δεν μπορείτε, επίσης, να του εξηγήσετε γιατί δεν πρέπει να κάνει κάτι. Αν του φωνάξετε άγρια ή το τιμωρήσετε, δε θα καταλάβει γιατί το τιμωρείτε. Αντίθετα, διατηρείστε την ψυχραιμία σας και φερθείτε του με σταθερότητα, συνέπεια και αγάπη. Έτσι, θα είναι ίσως πιο εύκολο να αντιμετωπίσετε αργότερα τα πείσματα και την ισχυρογνωμοσύνη της ηλικίας του.
Τα αδέλφια του
Αν υπάρχουν μεγαλύτερα αδέλφια, είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν «συγκρούσεις». Το μωρό μέχρι τώρα υπήρχε στο σπίτι και απορροφούσε χρόνο και φροντίδα, αλλά ήταν έξω από τις δραστηριότητες των «μεγάλων». Τώρα, όμως, γίνεται πιο ενεργητικό, πιο ανεξάρτητο, πιο απαιτητικό και όλοι προσπαθούν να εξασφαλίσουν το μερίδιό τους από την προσοχή και το χρόνο σας, ο οποίος δεν είναι απεριόριστος, κυρίως αν πρέπει να γυρίσετε και στις επαγγελματικές σας ασχολίες.
Φροντίστε να νοιώθουν τα μεγαλύτερα παιδιά ότι ο χώρος τους και τα δικαιώματά τους δεν κινδυνεύουν από το μωρό. Διαθέστε λίγο χρόνο μόνο γι’ αυτά. Δώστε τους την ικανοποίηση να συμμετέχουν σε κάτι που το μωρό «δε μπορεί επειδή είναι μικρό και αυτές είναι δουλειές για μεγάλους» και επαινέστε την προσπάθειά τους. Αφήστε τα να σας βοηθήσουν στη φροντίδα του μωρού αναλαμβάνοντας την «ευθύνη» να σας φέρουν τα ρούχα του για να το ντύσετε ή την πετσέτα του μπάνιου του. Αν παίζετε μαζί τους ή τραγουδάτε ή τους λέτε παραμύθια, φέρτε και το μωρό στην παρέα. Μη δυσκολεύετε, όμως, το παιχνίδι τους με πρόσχημα την παρουσία του μωρού. Μην ενθαρρύνετε πρωτοβουλίες που θα μπορούσαν να βλάψουν το μωρό, όπως να το παίρνουν αγκαλιά, να το ταΐζουν, να σπρώχνουν το καρότσι του.
