Τι Είναι τα Άλματα Ανάπτυξης & Πότε Συμβαίνουν

Τι Είναι τα Άλματα Ανάπτυξης & Πότε Συμβαίνουν

Βαθμολογήστε αυτό το άρθρο :

Μέσος Όρος Βαθμολογίας: 4.6 / 5. Προσμέτρηση ψήφων: 8

Από τον Απόστολο Χ. Ζιώγα, Μαιευτήρα Χειρουργό Γυναικολόγο, Ειδικό Γονιμότητας, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών

Τι είναι τα άλματα ανάπτυξης;

Τα παιδιά από τη βρεφική μέχρι την εφηβική ηλικία εμφανίζουν διάφορα μοτίβα ανάπτυξης. Κάθε παιδί είναι διαφορετικό και μεγαλώνει με τον δικό του ρυθμό προτού ωριμάσει, σε ηλικία μεταξύ 15 με 20 ετών. Στην πορεία της ανάπτυξής τους, τα παιδιά εμφανίζουν άλματα ανάπτυξης. Τα άλματα ανάπτυξης συμβαίνουν όταν το παιδί φτάσει σε νέο αναπτυξιακό ορόσημο ύψους και βάρους σε μικρό χρονικό διάστημα. Συχνά, αυτά συνοδεύονται από σημεία και συμπτώματα που ανησυχούν τους γονείς.

Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε ένα άλμα ανάπτυξης και ένα αναπτυξιακό ορόσημο;

Τα άλματα ανάπτυξης είναι σωματικές αλλαγές που συμβαίνουν γρήγορα, καθώς το παιδί μεγαλώνει, δηλαδή αυξάνεται το μήκος, το ύψος και το βάρος του.

Τα αναπτυξιακά ορόσημα είναι δεξιότητες που σηματοδοτούν την ωρίμανση του παιδιού σας σε συγκεκριμένα στάδια. Τα αναπτυξιακά ορόσημα επικεντρώνονται στο πώς σκέφτεται το παιδί σας (γνωστικές και γλωσσικές δεξιότητες), παίζει (κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες) και κινείται (κινητικές δεξιότητες). Τα άλματα ανάπτυξης φαίνεται να προηγούνται της ανάπτυξης νέων δεξιοτήτων.

Πότε ξεκινούν και ποια είναι τα άλματα ανάπτυξης;

Τα άλματα ανάπτυξης συμβαίνουν σε διαφορετικά στάδια της ανάπτυξης του παιδιού, ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα στην οποία ανήκει.

Οι μεγαλύτερες εκρήξεις ανάπτυξης για τα παιδιά συμβαίνουν κατά την διάρκεια του πρώτου χρόνου και της εφηβείας. Ο πρώτος χρόνος της ζωής είναι μια απίστευτη περίοδος ανάπτυξης σε όλους τους τομείς – ύψος, βάρος και περιφέρεια κεφαλιού. Τα περισσότερα βρέφη θα διπλασιάσουν το βάρος γέννησής τους στους 6 μήνες και θα τριπλασιάσουν το βάρος γέννησης στο 1ο έτος της ζωής.

Κατά τον πρώτο χρόνο, τα άλματα ανάπτυξης μπορεί να εμφανιστούν ανά πάσα στιγμή, αλλά είναι συχνά περίπου στις 10 ημέρες και στις 3, 6, 12 εβδομάδες και τους 4 μήνες ζωής. Ένα βρέφος  συνήθως χρειάζεται 1 με 3 ημέρες για να διεκπεραιώσει ένα άλμα ανάπτυξης. Στην πορεία της ανάπτυξης το διάστημα παρατείνεται έως τη 1 εβδομάδα.

Μετά την ηλικία των 2 ετών, τα περισσότερα παιδιά έχουν φτάσει στο μισό ύψος του ενήλικα και θα συνεχίσουν να μεγαλώνουν περίπου 5-8 εκατοστά και 4-7 κιλά ετησίως. Ανάμεσα στην προσχολική ηλικία και την εφηβεία το παιδί σας θα διατηρήσει αργό και σταθερό ρυθμό ανάπτυξης. Μέχρι το 5ο έτος της ζωής το παιδί σας θα έχει διπλασιάσει το ύψος γέννησης.

Το τελευταίο σημαντικό άλμα ανάπτυξης εμφανίζεται κατά την εφηβεία. Για τα κορίτσια αυτό συμβαίνει μεταξύ 9 και 13 ετών και για τα αγόρια μεταξύ 10 και 15. Οι έφηβοι θα αυξήσουν το ύψος τους 9-10 εκατοστά κατά το άλμα ανάπτυξης. Το γονικό ύψος (γενετική) εξακολουθεί να παίζει τον πιο σημαντικό ρόλο στο απόλυτο ύψος για τα παιδιά.

Άλματα ανάπτυξης (πίνακας)

Στον πίνακα θα δείτε τις εβδομάδες ζωής στις οποίες αναμένονται να παρατηρηθούν τα άλματα ανάπτυξης. Τα πλαίσια με ανοιχτό πράσινο δείχνουν τις εβδομάδες που συμβαίνει κάθε άλμα ενώ τα πλαίσια με σκούρο πράσινο δείχνουν την εβδομάδα που υπάρχει κορύφωση της ανάπτυξης.

Να τονίσουμε στους γονείς ότι η ανάπτυξη κάθε παιδιού παρουσιάζει διαφορετικό μοτίβο. Ένα μωρό μπορεί να εμφανίσει περισσότερα ή λιγότερα άλματα ανάπτυξης ή μπορεί να μην εμφανίσει κανένα άλμα ανάπτυξης. Ταυτόχρονα τα άλματα μπορεί να εμφανιστούν με απόκλιση μιας εβδομάδας. Όλα αυτά τα φαινόμενα είναι απόλυτα φυσιολογικά.

Η τελευταία κορύφωση ανάπτυξης της προσχολικής ηλικίας συμβαίνει με ένα άλμα ανάπτυξης περί τον 18ο μήνα. Φυσικά αυτό μπορεί να γίνει με απόκλιση μιας εβδομάδος και να παρατηρήσετε αλλαγή συμπεριφοράς και αύξηση το 19ο μήνα. Αυτούς τους μήνες θα διαπιστώσετε και τα μεγαλύτερα αναπτυξιακά επιτεύγματα του παιδιού σας. Πλέον μπορεί να περπατά γρήγορα, να ανεβαίνει σκάλες, να τρώει με το κουτάλι, να ακούει σε σύνθετες εντολές, να μιμείται δουλειές που αφορούν το σπίτι και να συνδυάζει λέξεις, για να εκφράζει τις ανάγκες του.

Για τον υπολογισμό αλμάτων ανάπτυξης υπάρχουν καμπύλες ρυθμού μεταβολής του ύψους στη διάρκεια των πρώτων 19 ετών ζωής ενός παιδιού που προβλέπουν την περίοδο μεγάλων αυξήσεων του ύψους στην προσχολική ηλικία και εφηβεία. Ωστόσο, μπορεί το παιδί σας να εμφανίσει απότομη αύξηση νωρίτερα ή αργότερα από το προβλεπόμενο της καμπύλης χωρίς αυτό να σχετίζεται με παθολογία. Συνήθως τα κορίτσια ωριμάζουν νωρίτερα από τα αγόρια.

Ποια είναι τα συμπτώματα που συνοδεύουν ένα άλμα ανάπτυξης;

Οι πιο άμεσες ενδείξεις ενός άλματος ανάπτυξης είναι η αύξηση ύψους και βάρους που προκαλούνται από αύξηση οστών, μυών και λίπους. Άλλα σημάδια αποτελούν:

  • Mείωση ή αύξηση όρεξης.
  • Ευερεθιστότητα και εκρήξεις συναισθημάτων.
  • Εμφάνιση νεογιλών ή μόνιμων δοντιών.
  • Εφηβική ωρίμανση με έναρξη εμμηνορρυσίας, αλλαγή φωνής και εμφάνιση τριχοφυΐας στο εφήβαιο.

Στα βρέφη, τα  άλματα ανάπτυξης  είναι περίοδοι, οι οποίες χαρακτηρίζονται από έντονη αναστάτωση και απότομη σωματική αύξηση και ψυχοκινητική ανάπτυξη. Το μωρό μπορεί να είναι ευερέθιστο, μπορεί να έχει διαταραχές ύπνου, μπορεί να χρειάζεται περισσότερο την αγκαλιά σας ή τη σίτιση. Ένας λόγος για αυτήν την αλλαγή στη συμπεριφορά είναι ότι το μωρό χρειάζεται να αυξήσει την παροχή γάλακτος για να συμβαδίσει με την απότομη αύξηση της ανάπτυξής του. Μάλιστα έρευνες δείχνουν ότι αυτές οι περίοδοι μπορεί να συνδέονται με εντυπωσιακά άλματα στην ανάπτυξη του μωρού: όπως για παράδειγμα μπορεί στις 8 εβδομάδες τα μωρά ξαφνικά να ενδιαφέρονται για σχήματα και μοτίβα.

Παρακάτω, θα δείτε μια αναπαράσταση των διαθέσεων του μωρού σας ανάλογα με την εβδομάδα που διανύει. Το γκρι χρώμα σηματοδοτεί τις δύσκολες περιόδους που το μωρό σας γίνεται ανήσυχο. Το λευκό χρώμα σηματοδοτεί τις ήρεμες περιόδους. Ο ήλιος δείχνει τις περιόδους που το μωρό σας θα ξεδιπλώσει το ταλέντο του. Το σκούρο χρώμα στις 28-30 εβδομάδες σηματοδοτεί μια δύσκολη περίοδο όπου το μωρό σας αρχίζει να νιώθει το αίσθημα του αποχωρισμού. Αυτό είναι καλό και σημαίνει πρόοδο καθώς αρχίζει να αντιλαμβάνεται την έννοια της απόστασης.

Πώς επηρεάζεται ο ύπνος του βρέφους;

Λίγο πριν και κατά τη διάρκεια ενός άλματος ανάπτυξης, το μωρό σας μπορεί να φαίνεται πιο νυσταγμένο από το συνηθισμένο. Ξυπνάει λιγότερο τη νύχτα και κοιμάται περισσότερο. Πιθανολογείται ότι διοχετεύει την ενέργειά του στην ανάπτυξη. Μια μικρή μελέτη έδειξε ότι κατά τη διάρκεια ενός άλματος ανάπτυξης, τα μωρά μπορεί να κοιμούνται έως και 4.5 ώρες περισσότερο από το συνηθισμένο για μία ή δύο ημέρες.

Δεν είναι σαφές ακριβώς γιατί συμβαίνει αυτό. Μια πρωτεΐνη που ονομάζεται αυξητική ορμόνη παράγεται στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια του ύπνου και είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη. Επομένως ο ύπνος μπορεί να παρέχει το καύσιμο που χρειάζεται το μωρό σας για να αναπτυχθεί.

Μερικά μωρά βέβαια χρειάζονται λιγότερο ύπνο  και ξυπνάνε πιο συχνά τη νύχτα κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης.

Συνοδεύονται τα άλματα ανάπτυξης από πόνους;

Οι πόνοι ανάπτυξης εμφανίζονται σε περίπου 25-40% των παιδιών και εφήβων. Δεν έχει βρεθεί σχέση μεταξύ των πόνων και των αλμάτων ανάπτυξης. Οι πόνοι στην ανάπτυξη οφείλονται πιθανότατα στην αυξημένη σωματική δραστηριότητα των δραστήριων παιδιών. Εμφανίζονται τη νύχτα και συνήθως στους μηρούς, τις γάμπες ή πίσω από τα γόνατα. Οι πόνοι της ανάπτυξης συνήθως υφίονται με μασάζ, τέντωμα, θερμαντικά επιθέματα και περιστασιακή χορήγηση ιβουπροφαίνης ή ακεταμινοφαίνης.

Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του παιδιού σας, μπορείτε να:

  • Παρέχετε επιπλέον γεύματα για να ικανοποιήσουν την όρεξή τους.
  • Ενθαρρύνετε καλές συνήθειες ύπνου.
  • Αγκαλιάζετε περισσότερο το παιδί σας.
  • Κάνετε υπομονή με τα μεταβαλλόμενα συναισθήματά τους.

Πολλές μητέρες σταματούν να θηλάζουν κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων, υποθέτοντας ότι έχουν ανεπαρκές γάλα επειδή το μωρό μπορεί να αρνηθεί το θηλασμό. Μην ανησυχείτε, το στήθος σας θα παράγει άφθονο γάλα για τις ανάγκες του μωρού σας. Ωστόσο, εάν πεινάει περισσότερο από το συνηθισμένο, μπορεί να χρειαστούν μία ή δύο ημέρες για να προλάβει το σώμα σας. Βοηθήστε την παραγωγή γάλακτος αφήνοντας το μωρό σας να τρέφεται όσο συχνά θέλει. Αυτές οι συμπεριφορές εμφανίζονται και σε βρέφη που τρέφονται με μπιμπερό. Είναι καλό να δίνετε επιπλέον γάλα αν το θέλουν. Επομένως είναι σημαντικό να συνεχίσετε το θηλασμό ή το γάλα φόρμουλας όντας σίγουροι ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν.

Πότε να επισκεφθώ τον παιδίατρο;

Τα άλματα ανάπτυξης δεν είναι η μόνη εξήγηση για ένα εκκεντρικό, πεινασμένο μωρό. Οι διακοπές, η οδοντοφυΐα, οι αλλαγές στη ρουτίνα και οι μικρές ασθένειες μπορούν επίσης να επηρεάσουν τη σίτιση, τον ύπνο και τη συμπεριφορά του μωρού σας.

Έχετε στο νου σας ότι τα άλματα ανάπτυξης είναι μικρότερα για τα μικρά παιδιά και λίγο μεγαλύτερα για τους εφήβους, αλλά συνήθως δεν διαρκούν περισσότερο από μία εβδομάδα. Εάν το παιδί σας γίνεται ιδιότροπο ή εκφράζει δυσφορία που είναι δύσκολο να ανακουφιστεί για περισσότερο από μία εβδομάδα χωρίς σημάδια ασθένειας, επικοινωνήστε με τον παιδίατρό σας.