Όραση – Ακοή – Επικοινωνία – Ευφυΐα

Η όρασή του; Στον 2ο μήνα κοιτάζει συνέχεια. Με όλη του την προσπάθεια παρατηρεί κάθε χαρακτηριστικό του προσώπου σας κάθε στιγμή που του γελάτε ή του μιλάτε. Σας προσέχει και σας χαμογελά. Βλέπει από κοντά καλύτερα. Μπορεί να παρακολουθεί όμως από τη μια ως την άλλη άκρη ένα ολόκληρο ημικύκλιο, αν του κάνετε τη χάρη να κινείστε εσείς ή το αντικείμενο που του δείχνετε αργά. Του αρέσουν τα έντονα χρώματα και οι μεγάλες αντιθέσεις και όχι τα παστέλ χρώματα των βρεφικών παιχνιδιών. Το βλέμμα του συντονίζεται και τα μάτια του συνεργάζονται όλο και περισσότερο. Αναπτύσσει μια μεγάλη δεξιότητα, όπως είδαμε και στην κίνηση: του συντονισμού της όρασης και της κίνησης.   Στον 3ο μήνα χτυπάει αντικείμενα που βρίσκονται μπροστά του, όχι όμως με τέλειο τρόπο. Είναι η αρχή αυτής της λειτουργίας στην οποία στηρίζονται πολλά. Η όραση και η κίνηση πρέπει να συντονιστούν. Αυτή είναι μόνο η αρχή.   Στον 3ο και 4ο μήνα βλέπει από μακριά, αναπτύσσει τη μακρινή όραση. Μπορεί να σας χαμογελάσει από μακριά ή να χαζεύει στην τηλεόραση. Διακρίνει καλύτερα τα χρώματα και τις αποχρώσεις. Ενδιαφέρεται για κάθε νέο σχήμα και διεγείρεται από αυτό, ιδίως αν είναι στρογγυλό. Στον 5ο μήνα τού αρέσουν τα πιο σύνθετα σχήματα, έχει χρωματικές προτιμήσεις και συγκεντρώνεται στο αντικείμενο.   Στο τέλος του 6ου μήνα η όρασή του είναι αρκετά ώριμη. Παρατηρεί ένα κινούμενο αντικείμενο, ακόμη και αν κινείται με ταχύτητα, και συντονίζει ακόμη καλύτερα την όραση και την κίνηση του χεριού του. Βλέπει και πιάνει, βλέπει και ακούει, βλέπει και παρατηρεί. Παιχνίδια κρεμαστά, αλλά και καθρέφτες το βοηθούν πολύ. Πολύχρωμα παιχνίδια με διαφορετικά σχήματα και υφή είναι η «εγκυκλοπαίδειά» του. Η ακοή; Μαζί με την ομιλία Ο ήχος που του αρέσει ακόμη και στον 2ο και 3ο μήνα περισσότερο από κάθε άλλο είναι της ανθρώπινης φωνής και μάλιστα η φωνή του πατέρα ή της μητέρας του που τις αναγνωρίζει μέσα από δεκάδες. Μωρό και γονιός συνήθως αναπτύσσουν ένα σύστημα επικοινωνίας που έχει προσαρμοστεί κυρίως από τη μεριά του ενήλικα. Η συχνότητα της φωνής, οι εκφράσεις, ο τονισμός είναι πιο έντονα από τη μεριά του ενήλικα και συνοδεύονται από μεγαλύτερες κινήσεις στο στόμα ή εκφραστικές κινήσεις στο πρόσωπο. Μαθαίνει, ακούγοντας ασταμάτητα, κανόνες όπως: τόνο φωνής, μίμηση, παύση, εναλλαγή συνομιλητών. Αρχίζει να λέει φωνήεντα: α-α-α, ο-ο-ο. Οι μωρουδιακοί διάλογοι υποστηρίζονται και από τις δύο πλευρές. Μικρές φωνούλες, ψελλίσματα, τιτιβίσματα, συχνότητες, γουργουρίσματα, χαμόγελα καταγράφονται στη μνήμη. Η πρώτη ομιλία άρχισε. Το μωρό από την 6η εβδομάδα επιχειρεί τους πρώτους του ήχους ως μέσο επικοινωνίας. Κοιτάζει τους γονείς του, αυτοί του μιλάνε, το παιδί απαντάει με χαρά, οι γονείς ανταπαντούν. Έχει διάθεση για φλυαρία.   Στον 2ο μήνα παίζει με τη φωνή του: α-γκου. Γονείς και παιδιά έχουν μελετηθεί και έχουν γραφεί τόνοι βιβλίων σε σχέση με τα πρώτα ψελλίσματα. Μεγάλοι θεωρητικοί ανέλυσαν τα στοιχεία. Όλα τα μωρά ψελλίζουν με τον ίδιο τρόπο. Είναι ικανά να παράγουν έναν μεγάλο αριθμό ήχων, τον ίδιο σε όλο τον κόσμο, ως αποτέλεσμα μιας έμφυτης επιταγής. Ακόμα και τα μωρά που είναι βαρήκοα, πρωτομιλούν όπως όλα τα μωρά. Στον δεύτερο μήνα τού αρέσει να το ακούνε. Γουργουρίζει και συνομιλεί. Κάθε φωνή προκαλεί μια επόμενη και σιγά-σιγά εκφράζει συναισθήματα με τη φωνή του. Εκπαιδεύει τους εκατό περίπου μύες που είναι απαραίτητοι για να μετατρέψουν σε ομιλία τη διαδρομή του αέρα από τους πνεύμονες, τον φάρυγγα, τη μύτη μέχρι το στόμα.   Στον 3ο και 4ο μήνα το μωρό εξασκείται συνεχώς φωνάζοντας, παίζοντας με ήχους, τόνους, συναισθήματα, παρατήρηση, μίμηση. Τσιρίζει πειρακτικά. Του αρέσει να φλυαρεί όταν είναι μόνο του. Προσθέτει στα φωνήεντά του μια ποικιλία από ήχους: κα, μπα, ντα, πα. Η ροή της φλυαρίας γίνεται όλο και πιο σύνθετη. Φθάνει στην κορύφωσή της στο τέλος του 6ου μήνα. Οι φωνητικοί του πειραματισμοί πλέον έχουν πραγματοποιηθεί και θα δώσουν από εδώ και πέρα τη θέση τους σε ήχους με νόημα, σε λέξεις. Αυτές θα ακουστούν πολύ αργότερα, όμως η προετοιμασία έχει σε μεγάλο βαθμό γίνει. Με την αλληλεπίδραση των γονιών και των παιδιών, οι ήχοι θα αποκτήσουν νόημα. Τα όργανα της ορχήστρας έχουν σχεδόν κουρδιστεί. Σε λίγο θα αρχίσει η συμφωνία. Και το συναίσθημα; Η επικοινωνία; Το μωρό επικοινωνεί στον δεύτερο μήνα ανοιχτά με το περιβάλλον του. Παλιότερα νόμιζαν ότι το βρέφος δεν λειτουργεί ως υποκείμενο, γιατί δεν έχει αντιληφθεί τον αποχωρισμό από τη μητέρα του. Όμως αυτά δεν ευσταθούν. Το μωρό επικοινωνεί, νιώθει, χαμογελάει, μιμείται από τις πρώτες ημέρες της ζωής του.   Στον 2ο μήνα το χαμόγελο του πρώτου καιρού θα αλλάξει. Θα μετατραπεί σε αληθινό χαμόγελο ευχαρίστησης από τη μεριά του. Με αυτό εκδηλώνει τις ανάγκες του. Η έκφρασή του είναι πιο ώριμη και το χαμόγελο πιο εκφραστικό, πλατύ, κοινωνικό: απευθύνεται στον γονιό. Η εμφάνιση και μόνο του προσώπου του ενήλικα μπορεί να το προκαλέσει. Αρχίζει συχνά τη συνομιλία του –  την επικοινωνία του με τον ενήλικα – με χαμόγελο. Καμιά φορά, περιμένει εσάς να αρχίσετε πρώτοι για να ανταπαντήσει. Ανοίγει συγχρόνως τα μάτια του διάπλατα, τεντώνει και κουνάει τα χέρια, χτυπάει τα πόδια του. Οι εκφράσεις του αντικατοπτρίζουν τις δικές σας. Βγάλτε του τη γλώσσα, θα κάνει το ίδιο. Πέστε του α και θα το επαναλάβει στην ίδια συχνότητα. Χτίζει την κοινωνικότητά του. Ξέρει ότι μπορεί να σας εμπιστεύεται και ότι αντιπροσωπεύει κάτι πολύ σημαντικό για σας. Εσείς, αναγνωρίζετε τις εκφράσεις του, τις επιθυμίες, το προσέχετε: έτσι χτίζει την ασφάλειά του.   Γύρω στον 3ο μήνα καταφέρνει να είναι ξύπνιο περισσότερες ώρες μέσα στη μέρα και να κοιμάται τη νύχτα. Σας προκαλεί και σας προσκαλεί με κάθε τρόπο για επικοινωνία. Μιλήστε του, τραγουδήστε του στο ντύσιμο, στο άλλαγμα. Αγκαλιάστε το άφοβα, χαϊδέψτε το. Σεβαστείτε τη διάθεσή του και την εγρήγορσή του. Μην το αναστατώνετε όταν θέλει να κοιμηθεί. Δώστε του τη δυνατότητα να βλέπει το πρόσωπό σας, αλλά και αντικείμενα με διαφορετικά σχήματα, μεγέθη και υφή.   Στον 4ο-5ο μήνα το συναίσθημά του είναι πιο ώριμο, η επικοινωνία του με το περιβάλλον πιο σαφής: φωνάζει, ζητάει, χτυπάει τα χέρια του, απαντάει, γκρινιάζει, μιμείται, ξεκαρδίζεται με αστεία ή σουφρώνει το πρόσωπό του στο μάλωμα. Του αρέσουν τα παιδιά. Ξεχωρίζει τους δικούς του ανθρώπους και αρχίζει να γίνεται διστακτικό απέναντι στους ξένους. Παρατηρήστε το: είναι ανοιχτό για σας. Μην ανησυχείτε μήπως το κακομάθετε με την πολλή σας αγάπη και φροντίδα. Όσο αποτελεσματικότερα φροντίζετε τα κλάματά του και τη δυσθυμία του τους πρώτους 6 μήνες, τόσο λιγότερο απαιτητικό θα γίνει όταν μεγαλώσει. Σ’ αυτήν την ηλικία χρειάζεται ασφάλεια. Στο τέλος του 6ου μήνα έχει σαφείς προτιμήσεις στα πρόσωπα και διαφοροποιεί τη συμπεριφορά του ακόμη και σε άτομα του συγγενικού του περιβάλλοντος. Δεν είναι δύστροπο και δύσκολο παιδί, αν δεν θέλει να πάει στον παππού που τόσο το αγαπάει. Σεβαστείτε την επιλογή του. Μερικά μωρά είναι ήρεμα, ντροπαλά σχεδόν, καθόλου απαιτητικά. Αυτά χρειάζονται περισσότερη επαφή, περισσότερη προσοχή. Δώστε τους χρόνο για την προσαρμογή τους, για την ασφάλειά τους. Η ευφυΐα του; Άραγε τι αντιλαμβάνεται ένα μωρό σ’ αυτή την ηλικία; Έρχεται στον κόσμο έτοιμο να λύσει όλα τα προβλήματα Φυσικής. Πρέπει να μάθει μεγέθη, βάρη, σχέση με τον χώρο. Να καταλάβει πόσο μακριά είναι ένα αντικείμενο και γιατί η κουδουνίστρα φαίνεται πιο μεγάλη από κοντά. Μαζεύει πληροφορίες συνέχεια και μαζί με την εξάσκηση της προσοχής του και τη μνήμη του αρχίζει να ξεδιαλύνει τα μυστήρια του κόσμου. Η μεγαλύτερή του συνειδητοποίηση σ’ αυτή την ηλικία είναι η σύνδεση αιτίου-αποτελέσματος. Γύρω στον 4ο-5ο μήνα διαπιστώνει ότι όταν κλωτσάει τα πόδια του, το κρεβάτι κάνει ήχο από το χτύπημα ή ότι μόνο όταν κουνάει την κουδουνίστρα, αυτή κουδουνίζει. Τώρα πια πειραματίζεται συνέχεια. Χτυπάει συνέχεια τα χέρια του στο τραπέζι, αντικείμενα μεταξύ τους, σείει, κουνάει. Όλος αυτός ο κόσμος τού γεννάει μια σειρά από αντιδράσεις: φωνές, γκριμάτσες, χαρά.   Στην ηλικία των 6 μηνών πετάει τα πάντα κάτω, χωρίς όμως απαραίτητα να τα αναζητά. Πειραματίζεται με τα σχήματα, τα υλικά και αν δεν έχετε πολλά παιχνίδια, δεν πειράζει. Η κουζίνα με όλα της τα άθραυστα πλαστικά μπουκάλια, μπολ, κουτάλες ή τα άχρηστα κουτιά συσκευασίας είναι ένας θησαυρός για το μωρό. Ατέλειωτες ώρες διασκέδασης θα κάνουν αυτόν τον μικρό επιστήμονα να αρχίσει να καταλαβαίνει τον κόσμο. Σιγά-σιγά όμως θα τον κάνουν, αφού περάσει τα πάντα από τις αισθήσεις του, να τα καταγράψει στο μυαλό του και σιγά-σιγά στο τέλος του 6ου μήνα να έχει αποκτήσει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται ότι τα αντικείμενα μπορούν να υπάρχουν ακόμη και όταν δεν τα βλέπει, δηλαδή να αποκτήσει την ικανότητα που λέγεται «μονιμότητα του αντικειμένου». Από εδώ και πέρα αρχίζει η γνήσια μάθηση. Ως τώρα νόμιζε ότι ο κόσμος αποτελείται από όσα μπορεί να δει. Τώρα ξέρει πως ο κύβος που είναι κρυμμένος κάτω από το ποτήρι, υπάρχει και σιγά-σιγά θα καταλάβει πως και εσείς όταν φεύγετε από το περιβάλλον του, υπάρχετε γι’ αυτόν. Χρειάζεται λίγος χρόνος και άφθονη δουλειά με το να πετάει και να ξαναβρίσκει, να κρύβει και να βρίσκει τα πάντα, να προσπαθεί να τα πιάσει, ακόμη και αν δεν μπορεί να τα φτάσει.