Συμβουλές και ιδέες για να ενισχύσετε τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού σας.
Ακόμα και από τους πρώτους μήνες της ζωής του παιδιού η ανάπτυξη του λόγου του παιδιού απασχολεί τους γονείς, οι οποίοι μπορούν να προσφέρουν πλούσια γλωσσικά ερεθίσματα στο παιδί μέσω του παιχνιδιού και της καθημερινής ενασχόλησης μαζί του.
Η ανάπτυξη του λόγου ακολουθεί ορισμένα στάδια:
- Κατά τη βρεφική ηλικία το μωρό αρχίζει να παράγει τους πρώτους ήχους και να ανταποκρίνεται στα ακουστικά ερεθίσματα. Αλληλεπιδρά με τους οικείους του με το βλέμμα και το χαμόγελο.
- Στην ηλικία των 12 μηνών χρησιμοποιεί τις πρώτες λέξεις όπως «μαμά –μπαμπά», μιμείται διάφορους ήχους και καταλαβαίνει απλές οδηγίες.
- Σε ηλικία 18 μηνών, το παιδί αρχίζει να κατονομάζει αντικείμενα του περιβάλλοντός του και 2 ετών, συνδυάζει 2 λέξεις μαζί και κατανοεί πιο σύνθετες οδηγίες.
- Σε ηλικία 3 ετών, χρησιμοποιεί 3 λέξεις μαζί , χρησιμοποιεί τον πληθυντικό, τα άρθρα και τις αντωνυμίες και κατανοεί απλές ιστορίες και έννοιες.
- Ένα παιδάκι 4 ετών, χρησιμοποιεί πιο σύνθετη γραμματική και συντακτική δομή και η ομιλία του είναι περισσότερο κατανοητή.
Οι γονείς μπορούν να συμβάλλουν και να ενισχύσουν την γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού αλληλεπιδρώντας λεκτικά και μη λεκτικά μαζί του. Κατά τη βρεφική ηλικία, μπορούν να ενισχύσουν την επικοινωνία του παιδιού έχοντας καλή οπτική επαφή μαζί του, γελώντας και αντιδρώντας σε κάθε επαφή και αλληλεπίδραση του παιδιού. Μπορούν να τραγουδήσουν στο παιδί και να επαναλάβουν το γέλιο, τους ήχους και τις εκφράσεις προσώπου. Προτρέπουμε το παιδί να μιμηθεί τα παλαμάκια, να χαιρετάει, να στέλνει φιλί και να κάνει «κούκου-τσα». Είναι σημαντικό, οι γονείς να ονομάζουν οικεία πρόσωπα και αντικείμενα και να περιγράφουν στο παιδί τις δραστηριότητες και τις ενέργειες που κάνουν: π.χ. όταν κάνουμε μπάνιο: «λούζω τα μαλλιά», «πλένω τα χέρια», «να! η πετσέτα!», «σκουπίζομαι με τη πετσέτα».
Οι πρώτοι ήχοι που συνήθως μιμείται το παιδί είναι οι ήχοι των ζώων. Συνεπώς, μπορούμε να δείχνουμε στα παιδιά ζωάκια και να κάνουμε τους ήχους, καθώς και διάφορα αντικείμενα που να συνοδεύονται από κάποιον ήχο π.χ. Αυτοκίνητο: «μπιπ – μπιπ», τηλέφωνο: «ντριν-ντριν», τύμπανο: «τα-τα», το μωρό κοιμάται, να κάνουμε ησυχία: «σσσσσσς!».
Υπάρχουν λέξεις που είναι εύκολες για ένα παιδί να μιμηθεί, όπως η λέξη
πάει. Μπορούμε να δείξουμε ένα αντικείμενο στο παιδί, να το κρύψουμε και να πούμε: «πάει». Άλλες λέξεις που μπορούμε συχνά να χρησιμοποιούμε στο παιδί και να μιμηθεί είναι:
έλα, κοίτα, πάλι, να το!, γεια, εκεί, ναι, όχι.
Χρησιμοποιούμε μικρές προτάσεις όταν μιλάμε στο παιδί, για να μπορεί να συγκρατήσει τα ακουστικά ερεθίσματα και απλή και σωστή γραμματική δομή για να είναι εύκολο στο παιδί να μας μιμηθεί. Μιλάμε αργά, καθαρά και αποφεύγουμε τη «μωρουδίστικη ομιλία».
Κατανόηση: το θεμέλιο της ομιλίας
Βασική προϋπόθεση για να μιλήσει ένα παιδί είναι να κατανοεί. Αρχικά ενθαρρύνουμε τη κατανόηση και τον εμπλουτισμό του λεξιλογίου ανά κατηγορίες, π.χ. ζώα –ρούχα –φαγητά – εργαλεία –μεταφορικά μέσα. Καλό είναι, στην αρχή, να δείχνουμε στο παιδί πραγματικά αντικείμενα-μινιατούρες και μετά εικόνες. Για παράδειγμα, δείχνουμε δύο ζώα και ζητάμε από το παιδί να πάρει ένα από τα δύο που του ζητάμε. Συνεπώς, για κάθε κατηγορία ζητάμε από το παιδί να επιλέξει μεταξύ δύο αντικειμένων, να κατονομάσει και να κάνει τον ήχο. Επίσης, είναι σημαντικό να μάθει το παιδί τη λειτουργική χρήση των αντικειμένων, π.χ.
ποτήρι – πίνω νερό. Ενισχύουμε την κατανόηση εντολών και εννοιών με βιωματικό τρόπο. Μπορούμε, για παράδειγμα να έχουμε διάφορα τουβλάκια και δείχνοντάς τα στο παιδί να λέμε: πάρε το μεγάλο τουβλάκι, βάλτο πάνω στο τραπέζι , βάλτο μέσα στο κουτί.
Όταν το παιδί μιλάει, προσπαθούμε να διευρύνουμε την έκφραση του, αν πει
νερό θα επαναλάβουμε
θέλω νερό, αν πει
μπάλα,
μία μεγάλη μπάλα, αν πει
ο μπαμπάς τρώει εμπλουτίζουμε λέγοντας
ο μπαμπάς τρώει μήλο, προσφέροντας έτσι στο παιδί το σωστό γλωσσικό πρότυπο.
Μέσω του συμβολικού παιχνιδιού, δίνουμε τη δυνατότητα στο παιδί να αναπτύξει τη κατανόηση, την έκφραση του και να αλληλεπιδράσει με τον ενήλικα. Για παράδειγμα, παίζοντας τη φάρμα δημιουργούμε μία ιστορία όπου τα ζώα κάνουν φωνούλες, μιλάνε, τρώνε, πίνουν νερό, πάνε βόλτα.
Γενικότερα, διαβάζουμε παραμύθια στα παιδιά και τους ζητάμε να μας δείχνουν αντικείμενα στις εικόνες και να απαντούν σε απλές ερωτήσεις. Ακόμα και αν δεν ανταποκρίνεται το παιδί και δεν απαντάει, κατονομάζουμε εμείς ώστε να λαμβάνει το παιδί τα κατάλληλα ερεθίσματα.
Στα μεγαλύτερα παιδιά, διευρύνουμε το λεξιλόγιο τους, περιγράφουμε αντικείμενα, διαβάζουμε παραμύθια, κάνουμε αναδιήγηση των ιστοριών και συζητάμε για τις καθημερινές δραστηριότητες.
Η παρέμβαση του ειδικού
Όταν σε ένα παιδί παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις από τα γλωσσικά ορόσημα, είναι απαραίτητο να γίνεται παραπομπή του παιδιού σε ειδικό. Όταν το βρέφος δεν ανταποκρίνεται στα ακουστικά ερεθίσματα, αν δεν αλληλεπιδρά ή στην ηλικία των 12-18 μηνών δεν έχει αναπτύξει καθόλου λόγο ή φαίνεται ότι δεν κατανοεί, είναι σημαντικό να γίνει καταρχήν ένας ακοολογικός έλεγχος. Ο γονέας μπορεί να απευθυνθεί στον λογοπεδικό από την ηλικία των δυόμιση έως τριών ετών, όταν η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού υπολείπεται σημαντικά σε σχέση με τους συνομήλικους του και υπάρχει ανησυχία για την εξέλιξη του λόγου.
Από την Κουδουμνάκη Εύη, Λογοπεδικό
