Κάπου ανάμεσα στις λίστες δώρων, στα λαμπάκια, στα γλυκά που «πρέπει» να γίνουν σπιτικά και στο τέλειο οικογενειακό τραπέζι, η μαμά των Χριστουγέννων συχνά χάνεται. Πίσω από τα λαμπερά δέντρα, τα χαμόγελα των παιδιών και τις οικογενειακές φωτογραφίες, συχνά κρύβεται μια γυναίκα που προσπαθεί να τα προλάβει όλα. Δώρα, τραπέζια, κοινωνικές υποχρεώσεις, δουλειά, σχολικές γιορτές, συναισθηματική διαθεσιμότητα. Και όλα αυτά με την αίσθηση ότι «πρέπει» να είναι χαρούμενη. Όχι γιατί δεν αγαπά αυτές τις μέρες. Αλλά γιατί προσπαθεί να τα προλάβει όλα, να τους ευχαριστήσει όλους και τελικά, ξεχνά τον πιο βασικό ρόλο της. Να είναι παρούσα.
Δεν είναι τυχαίο ότι τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερα συναντάται το λεγόμενο holiday mental load. Ένα αόρατο ψυχικό φορτίο που σηκώνουν κυρίως οι μητέρες τις γιορτές. Σύμφωνα με έρευνα της American Psychological Association, πάνω από το 60% των μητέρων δηλώνουν ότι βιώνουν αυξημένο στρες την περίοδο των Χριστουγέννων, με βασικούς παράγοντες την πίεση του χρόνου, τις οικονομικές απαιτήσεις και την ανάγκη να ικανοποιήσουν τις προσδοκίες όλων, ακόμα κι όταν οι ίδιες είναι εξαντλημένες.
Το χριστουγεννιάτικο άγχος δεν είναι μόνο στο μυαλό της μητέρας
Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες ψυχικής υγείας, οι γυναίκες και ειδικά οι μητέρες, εμφανίζουν μεγαλύτερη αύξηση κορτιζόλης (της ορμόνης του στρες) κατά την εορταστική περίοδο σε σύγκριση με τους άνδρες. Ο λόγος δεν είναι η έλλειψη ανθεκτικότητας, αλλά η πολυεπίπεδη ευθύνη που αφορά πρακτική οργάνωση, συναισθηματική φροντίδα, κοινωνικές ισορροπίες.
Το άγχος των Χριστουγέννων για μια μαμά δεν έχει να κάνει μόνο με τον χρόνο. Έχει να κάνει με κάτι βαθύτερο που αφορά την ενοχή. «Μήπως δεν έκανα αρκετά;», «Μήπως έπρεπε να είναι πιο γιορτινό;», «Μήπως τα παιδιά περίμεναν κάτι παραπάνω;». Κι όμως, τα παιδιά σπάνια θυμούνται τον στολισμό του τραπεζιού. Θυμούνται αν η μαμά τους κάθισε δίπλα τους στον καναπέ. Αν γέλασε μαζί τους. Αν άφησε το κινητό στην άκρη και τους διάβασε άλλη μία φορά το αγαπημένο τους χριστουγεννιάτικο παραμύθι.
Τα Χριστούγεννα της μαμάς χωρίς άγχος
Η «μαμά των Χριστουγέννων» δεν προσπαθεί να τα κάνει όλα αλλά επιλέγει. Και αυτή η επιλογή είναι βαθιά προστατευτική, τόσο για την ίδια όσο και για την οικογένειά της. Επιλέγει τη ζεστασιά αντί για την τελειότητα. Επιλέγει τη σύνδεση αντί για την υπερπροσπάθεια. Επιλέγει τις μικρές, αληθινές στιγμές όπως ένα πρωινό με πυτζάμες, μια αγκαλιά κάτω από το δέντρο. Επιλέγει ένα «σ’ αγαπώ» χωρίς βιασύνη.
Η «μαμά των Χριστουγέννων» δεν είναι τέλεια. Μπορεί να παραγγείλει έτοιμα μελομακάρονα και έτοιμο φαγητό. Μπορεί να μην προλάβει να στολίσει όλο το σπίτι. Μπορεί να πει «όχι» σε προσκλήσεις που την εξαντλούν.
Η «μαμά των Χριστουγέννων» δεν είναι υπερήρωας. Είναι άνθρωπος. Κουράζεται, αγχώνεται, κάνει λάθη. Και ακριβώς γι’ αυτό, χρειάζεται να επιτρέψει στον εαυτό της να αφήσει λίγο τον έλεγχο, δίνοντας έτσι και στα παιδιά της ένα πολύτιμο μάθημα ότι η αγάπη δε μετριέται με λίστες και τελειότητα.
Αν αυτά τα Χριστούγεννα η μαμά νιώθει κουρασμένη, δεν απέτυχε. Αν δεν τα προλάβει όλα, δεν χάθηκε η μαγεία. Η μαγεία βρίσκεται στο να είμαστε εκεί, αληθινοί, παρόντες και συνδεδεμένοι.
Τι έχουν πραγματικά ανάγκη τα παιδιά;
Άλλωστε, όταν ρωτάμε τα ίδια τα παιδιά τι θυμούνται από τα Χριστούγεννα, οι απαντήσεις είναι απλές. Θυμούνται μόνο στιγμές. Όχι πράγματα. Σύμφωνα με μελέτες, τα παιδιά αποκομίζουν μεγαλύτερη συναισθηματική ασφάλεια από την ποιοτική παρουσία των γονιών τους παρά από τις δραστηριότητες ή τα υλικά δώρα.
Θα θυμούνται τη μαμά που κάθισε στο πάτωμα και έπαιξε μαζί τους. Που γέλασε δυνατά. Που τους αγκάλιασε με τις ώρες χωρίς άγχος και βιασύνη. Όχι αν τα μπισκότα ήταν σπιτικά ή αγοραστά. Όχι αν το τραπέζι είχε την τέλεια εικόνα.
Ίσως αυτά τα Χριστούγεννα αξίζει να αναρωτηθούμε: τι θέλουμε να θυμούνται τα παιδιά μας μετά από χρόνια; Την τέλεια διακόσμηση ή το πώς ένιωθαν μέσα σε ένα σπίτι με ζεστασιά και αγάπη;
