6 Ιουνίου 2016
Το μωρό σας είναι ένα (σχεδόν) κανονικό ανθρωπάκι, αρκετές εβδομάδες πριν αντικρίσει τον κόσμο για πρώτη φορά. Να πώς αναπτύσσονται οι πέντε αισθήσεις κατά την ενδομήτριο ζωή.
Η αφή
H πρώτη από τις αισθήσεις που αναπτύσσεται στην ενδομήτρια ζωή είναι η αφή, η οποία αρχίζει να εξελίσσεται ήδη 3 εβδομάδες μετά τη σύλληψη! Σε ηλικία μόλις 10 εβδομάδων, η αίσθηση επεκτείνεται στη γεννητική περιοχή, λίγο αργότερα στις παλάμες, ακολουθούν τα πέλματα, η κοιλιά και μέχρι την 32η εβδομάδα της κύησης το έμβρυο διαθέτει σε όλο το σώμα τους απαραίτητους αισθητήρες, εκτός από την περιοχή στο πάνω μέρος του κεφαλιού του. Ο λόγος για τον οποίο η αίσθηση αυτή αναπτύσσεται από τόσο νωρίς είναι ότι η αφή είναι απαραίτητη για την επιβίωση του νεογνού, αλλά και για να γνωρίσει το έμβρυο το χώρο που το περιβάλλει. Καθώς ακουμπά το πρόσωπο και το σώμα του, πιπιλάει τον αντίχειρα, αγγίζει τα τοιχώματα της μήτρας και τον ομφάλιο λώρο, το μωρό ήδη πριν γεννηθεί μαθαίνει να εξερευνά.
Η όσφρηση
Μέχρι πριν από κάποια χρόνια οι ειδικοί θεωρούσαν ότι επειδή για να λειτουργήσει η αίσθηση της όσφρησης είναι απαραίτητη η αναπνοή και ο αέρας, δεν ήταν δυνατό το έμβρυο να μυρίσει κάτι μέσα στη μήτρα. Ωστόσο, νεότερες έρευνες έδειξαν ότι τη στιγμή της γέννησης η αίσθηση αυτή είναι ήδη εξαιρετικά ισχυρή -αφού μέσω αυτής προσπαθεί να εντοπίσει το στήθος στο σώμα της μητέρας για να θηλάσει- κάτι που αποδεικνύει ότι η ανάπτυξή της ξεκινά από την ενδομήτρια ζωή. Η κοιλότητα της μύτης και οι χημειοϋποδοχείς που είναι απαραίτητοι για τη λειτουργία της όσφρησης διαμορφώνονται ήδη από την ηλικία των 9 εβδομάδων, όμως τα οσφρητικά νεύρα που απαιτούνται για την αναγνώριση κάθε μυρωδιάς αναπτύσσονται στον εγκέφαλο τη 13η εβδομάδα. Ακόμα κι έτσι όμως δεν είναι εύκολο για το έμβρυο να μυρίσει, αφού η κοιλότητα της μύτης είναι γεμάτη από ιστό, μέχρι περίπου την 28η εβδομάδα. Έτσι, μόνο μετά από αυτή την ηλικία μπορεί να αρχίσει η όσφρηση να λειτουργεί και το έμβρυο να ανταποκρίνεται στις οσμές που υπάρχουν στο αμνιακό υγρό. Στο τρίτο τρίμηνο της κύησης, μπορεί πλέον να αναγνωρίσει αρκετές από τις μυρωδιές των τροφών που τρώει η μαμά και άλλων αρωμάτων που περνούν στο αμνιακό υγρό.
H γεύση
Οι γευστικοί κάλυκες αρχίζουν να δημιουργούνται την 13η-15η εβδομάδα της κύησης και είναι ήδη πανομοιότυποι με αυτούς ενός ενήλικα. Το αμνιακό υγρό που περιβάλει το έμβρυο περιέχει πληθώρα γεύσεων, κυρίως από τροφές με έντονο άρωμα που καταναλώνει η μητέρα, όπως σκόρδο, βανίλια, δυόσμο, γλυκάνισο κ.λπ. Καθώς από τον 5ο μήνα, το μωρό αρχίζει να πίνει μικρές γουλιές από το υγρό αυτό, αρχίζει να διαμορφώνει τις δικές του γευστικές προτιμήσεις -έρευνες έχουν δείξει ότι τα περισσότερα προτιμούν τις γλυκές γεύσεις από τις πικρές ή τις ξινές. Στο τρίτο τρίμηνο καταπίνει πλέον περίπου ένα λίτρο αμνιακού υγρού την ημέρα και αρχίζει να διαμορφώνει τις γευστικές προτιμήσεις του με βάση τις διατροφικές συνήθειες της μητέρας.
Η ακοή
Τα όργανα που είναι απαραίτητα για την ακοή αρχίζουν να δημιουργούνται από την 3η εβδομάδα της ζωής του εμβρύου, ξεκινώντας από το έσω αυτί και το ακουστικό κανάλι. Τη 16 εβδομάδα υπάρχουν τα οστά και ο ιστός που σχηματίζουν τα αυτιά -μπορείτε και να τα δείτε στον υπέρηχο- όμως θα πρέπει να φτάσει στην ηλικία των 20 εβδομάδων για να αρχίσουν να λειτουργούν τα νεύρα που βοηθούν τον εγκέφαλο να επεξεργάζεται τους ήχους. Αρχικά, ακούει μόνο τους θορύβους, κυρίως αυτούς που κάνει το αίμα καθώς κυκλοφορεί στο σώμα της μητέρας, τον καρδιακό παλμό της και τους ήχους από το στομάχι της. Καθώς μεγαλώνει αρχίζει να αντιλαμβάνεται ήχους σε πιο υψηλές συχνότητες, ενώ από τις 23-24 εβδομάδες αντιδρά σε κάποιους από αυτούς (μπορεί για παράδειγμα να αρχίσει να έχει λόξυγκα αφού ακούσει έναν δυνατό κρότο). Έτσι, ακούγοντας τη φωνή των γονιών του, το γαύγισμα ενός σκύλου και άλλους έντονους ήχους μέσα στο σπίτι, αρχίσει να αποκτά μια εικόνα του πώς είναι ο κόσμος έξω από τη μήτρα. Ωστόσο, η αίσθηση της ακοής συνεχίζει να αναπτύσσεται και μετά τη γέννηση και για τους πρώτους έξι μήνες της ζωής του.
Η όραση
Είναι η αίσθηση που αναπτύσσεται τελευταία, αφού κατά τη διάρκεια των πρώτων 26 εβδομάδων της ενδομήτριας ζωής, τα βλέφαρα του μωρού παραμένουν κλειστά προκειμένου να ολοκληρωθούν πλήρως οι αμφιβληστροειδείς χιτώνες. Γύρω στην 26η εβδομάδα, το έμβρυο αρχίζει να ανοιγοκλείνει τα μικροσκοπικά βλέφαρά του. Τον 6ο μήνα μπορεί να αναγνωρίσει το φως, ενώ την 33η εβδομάδα οι κόρες των ματιών μπορούν να συστέλλονται και να διαστέλλονται επιτρέποντάς του να διακρίνει αδρά σχήματα. Όταν γεννιέται, το μωρό έχει όλον τον απαραίτητο... εξοπλισμό για να μπορεί να δει, όμως οι σχετικές δεξιότητες συνεχίζουν να αναπτύσσονται. Έτσι, μέχρι τους 3 μήνες βλέπει μόνο τα αντικείμενα που βρίσκονται σε απόσταση έως 25 εκατοστών και ασπρόμαυρα. Μέχρι την 8η-12η εβδομάδα αρχίζει να μπορεί να ακολουθεί με το βλέμμα του κινούμενα αντικείμενα, ενώ μέχρι τον 5ο μήνα αρχίζει πλέον να βλέπει έγχρωμα και ένα μήνα μετά η όρασή του γίνεται αρκετά ακριβής.
Συνεργάστηκε ο Ιωάννης Καλογήρου, μαιευτήρας-γυναικολόγος
