Ο διαβήτης κύησης είναι μια πολύ συνηθισμένη επιπλοκή στην περίοδο της εγκυμοσύνης, η οποία μπορεί δυνητικά να προκαλέσει προβλήματα στην έγκυο και το έμβρυο. Ο επιπολασμός του παγκοσμίως υπολογίζεται στο 7%. Τα όργανα του εμβρύου αναπτύσσονται ταχέως στις πρώτες εβδομάδες της κύησης και υψηλές τιμές γλυκόζης μπορούν να προκαλέσουν γενετικές ανωμαλίες στον εγκέφαλο, τη σπονδυλική στήλη ή και την καρδιά του εμβρύου. Ένας αρρύθμιστος διαβήτης της εγκυμονούσας μπορεί να προκαλέσει αυξημένες τιμές γλυκόζης και στο έμβρυο. Αυτό έχει συχνά σαν αποτέλεσμα το έμβρυο να υπερσιτίζεται και να μεγαλώνει περισσότερο από κάποιες επιτρεπόμενες τιμές. Πέραν της δυσφορίας που αυτό προκαλεί στην έγκυο, ειδικά στους τελευταίους μήνες της κύησης, μπορεί να επιφέρει και πιθανές επιπλοκές στη γέννα, να χρειαστεί να διενεργηθεί καισαρική τομή και το έμβρυο να κινδυνεύει να τραυματιστεί κατά τη διάρκεια του τοκετού. Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του διαβήτη κύησης είναι η αλλαγή της διαιτητικής συμπεριφοράς με σκοπό τη συντήρηση των επιπέδων γλυκόζης εντός ενός εύρους φυσιολογικών τιμών κατά τη διάρκεια της ημέρας. Οι περισσότερες γυναίκες που εμφανίζουν ζάχαρο στην εγκυμοσύνη, αλλά ρυθμίζουν τη διατροφή τους μαθαίνοντας τι απαγορεύεται να κάνουν, αποφεύγουν μεγάλες αυξομειώσεις των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και καταφέρνουν να γεννούν χωρίς επιπλοκές υγιή βρέφη με φυσιολογικό βάρος.
Τι απαγορεύεται στο διαβήτη κύησης
Το βασικό μακροθρεπτικό συστατικό που μπαίνει στο μικροσκόπιο σε περιπτώσεις σακχαρώδους διαβήτη κύησης είναι οι υδατάνθρακες. Οι προσλαμβανόμενοι υδατάνθρακες από τη διατροφή μας, μετά την απορρόφησή τους, μετατρέπονται σε γλυκόζη και μπαίνουν στην κυκλοφορία του αίματος, προκειμένου να παραχθεί ενέργεια για τις ανάγκες του οργανισμού μας. Η γλυκόζη λοιπόν είναι απαραίτητη και ζωτικής σημασίας για την υγεία της εγκύου και του βρέφους, αλλά είναι σημαντικό οι τιμές της να μην ξεπερνούν κάποια επίπεδα.
Υδατάνθρακες βρίσκονται:
- Στο γάλα και το γιαούρτι
- Σε φρούτα και χυμούς φρούτων
- Στο ρύζι, στα δημητριακά, στα ζυμαρικά
- Στο ψωμί, τις πίτες, στα κράκερς, στα μπισκότα
- Σε πατάτες, αρακά, καλαμπόκι και σε μικρότερες ποσότητες σε όλα τα λαχανικά
- Στα όσπρια και σε μικρότερες ποσότητες σε σπόρους
- Σε γλυκά, επιδόρπια και σε γλυκαντικά ουσίες, όπως το μέλι και τα διάφορα σιρόπια
Όπως σε διαβητικούς ασθενείς, έτσι και σε διαβητικές εγκύους, ο σωστότερος επιστημονικά αποδεδειγμένος τρόπος για τη διαχείριση των υδατανθράκων της διατροφής είναι η κατανομή τους, κατά τη διάρκεια της ημέρας, με τον κανόνα των δεκάτων. Ουσιαστικά υπολογίζουμε τα γραμμάρια των υδατανθράκων που θέλουμε η έγκυος να προσλάβει μέσα στην ημέρα και σχηματίζουμε γεύματα με την εξής κατανομή:
Πρωινό: 2/10 ημερησίων γραμμαρίων υδατανθράκων
Δεκατιανό: 1/10 ημερησίων γραμμαρίων υδατανθράκων
Μεσημεριανό: 3/10 ημερησίων γραμμαρίων υδατανθράκων
Απογευματινό: 1/10 ημερησίων γραμμαρίων υδατανθράκων
Βραδινό: 2/10 ημερησίων γραμμαρίων υδατανθράκων
Προ ύπνου: 1/10 ημερησίων γραμμαρίων υδατανθράκων
Τα γεύματα αυτά συστήνεται να συνοδεύονται με πρωτεΐνη και καλής ποιότητας λιπαρά οξέα.
Αναφορικά τώρα με το ποσοστό υδατανθράκων που μια εγκυμονούσα με διαβήτη κύησης πρέπει να παίρνει, αυτό πρέπει να αποτελεί λιγότερο από το 50% της συνολικής ημερήσιας θερμιδικής πρόσληψη. Μια γυναίκα με υγιές βάρος και διαβήτη κύησης προτείνεται να προσλαμβάνει 1900-2100 θερμίδες, ενώ μια γυναίκα με διαβήτη κύησης που θεωρείται υπέρβαρη, θα πρέπει να περιορίζει τη θερμιδική πρόσληψη στις 1650-1800 θερμίδες. Αν για παράδειγμα λοιπόν μια εγκυμονούσα συστήνεται να παίρνει 2000 θερμίδες, οι 1000 θερμίδες κατά το μέγιστο θα πρέπει να προέρχονται από υδατάνθρακες. Συνεπώς, τα ημερήσια συνιστώμενα γραμμάρια υδατανθράκων είναι 250. Άρα, προτείνονται 50 γραμμάρια υδατανθράκων στο πρωινό, 25 γρ. στο δεκατιανό, 75 γρ. στο μεσημεριανό κ.ο.κ.
Πέραν φυσικά της ποσότητας των υδατανθράκων, η ποιότητα τους παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο. Υδατάνθρακες χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη προκαλούν ηπιότερες ανόδους της γλυκόζης του αίματος, ενώ υδατάνθρακες υψηλού γλυκαιμικού δείκτη προκαλούν μεγαλύτερες αυξήσεις.
Ενδεικτικά κάποια τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη:
Λαχανικά: πιπεριές, μπρόκολο, ντομάτες, λάχανο, μελιτζάνες
Φρούτα: φράουλες, αχλάδια, μήλα
Όσπρια: ρεβίθια και φασόλια
Γαλακτοκομικά: Γιαούρτι
Γλυκά: σοκολάτα με περιεκτικότητα σε κακάο πάνω από 70%
Ξηροί καρποί: κάσιους και φιστίκια
Ενδεικτικά κάποια τρόφιμα υψηλού γλυκαιμικού δείκτη
Γλυκά όπως κέικ, μπισκότα, καραμέλες, σοκολατοειδή
Αναψυκτικά με ζάχαρη
Λευκό ψωμί
Πατάτες
Λευκό ρύζι
Δημητριακά πρωινού
Πατατάκια και κρακεράκια
Αποξηραμένα φρούτα
Παιδικά ή με πρόσθετα σάκχαρα γιαούρτια
Υπάρχουν λοιπόν τρόφιμα που απαγορεύονται;
ΟΧΙ είναι η απάντηση. Σίγουρα τα περισσότερα γλυκά είναι πολύ πλούσια σε σάκχαρα και πρέπει να αποφεύγονται, το ίδιο ισχύει και με τα μακαρόνια και με πολλά από τα τρόφιμα υψηλού γλυκαιμικού δείκτη, όπως αναφέρθηκαν παραπάνω. Ωστόσο, όπως έχουμε αναφέρει και νωρίτερα, η ποσότητα και η ποιότητα των υδατανθράκων παίζει σημαντικό ρόλο.
Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της βέλτιστης διατροφής κατά την εγκυμοσύνη με σακχαρώδη διαβήτη;
1. Άφθονα λαχανικά και φρούτα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη.
2. Άφθονη άπαχη πρωτεΐνη όπως κοτόπουλο, ψάρι, μοσχαρίσιο κρέας.
3. Αμυλώδη προϊόντα ολικής άλεσης υψηλά σε φυτικές ίνες.
Συστάσεις:
-Παρά το ότι η υπερκατανάλωση υδατανθράκων πρέπει να αποφεύγεται, οι υδατάνθρακες συστήνεται να υπάρχουν σε όλα τα γεύματα σε μικρή ποσότητα. Στα ενδιάμεσα 1 φρούτο αρκεί, ενώ στα γεύματα χρειάζεται 1 κούπα υδατάνθρακα ή 2 φέτες ψωμί.
-Το πρωινό γεύμα είναι πολύ σημαντικό. Τα επίπεδα γλυκόζης του αίματος είναι δύσκολο να ρυθμιστούν τις πρωινές ώρες, λόγω της φυσιολογικής έκκρισης διαφόρων ορμονών. Τα δημητριακά, τα φρούτα, ακόμα και το γάλα, καλό είναι να αποφεύγονται στο πρωινό. Μεριμνήστε να υπάρχουν καλές πηγές πρωτεΐνης ή και φυτικών ινών στο πρωινό σας όπως αυγά, ξηροί καρποί, αβοκάντο, τυριά χαμηλών λιπαρών.
-Ακόμα και τα φρούτα θα πρέπει να βρίσκονται υπό κάποιο περιορισμό. Περιέχουν φυσικά μεν, σάκχαρα δε, τα οποία μπορεί να ανεβάσουν πολύ το σάκχαρο στο αίμα. Αποφύγετε ειδικότερα αποξηραμένα φρούτα και κομπόστα φρούτων. Επιπλέον, αποφύγετε τους χυμούς φρούτων, καθώς χρειάζονται αρκετά φρούτα, για να φτιαχτεί ένα χυμός, ο οποίος και λόγω της υγρής του σύστασης μπορεί να οδηγήσει σε γρήγορη απορρόφηση των σακχάρων και ραγδαία αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.
-Η πιο αυστηρή όμως σύσταση έχει να κάνει με την κατανάλωση γλυκών και επιδορπίων. Αυτά περιέχουν πολύ μεγάλες ποσότητες ζάχαρης και συνάμα είναι φτωχά σε θρεπτικά συστατικά απαραίτητα για την καλύτερη ανάπτυξη του εμβρύου. Είναι προτιμότερο λοιπόν οι έγκυες να χρησιμοποιούν ασφαλείς γλυκαντικές ουσίες, όπως η σουκραλόζη
-Τέλος πρέπει να υπάρξει μια εκπαίδευση στην ανάγνωση ετικετών τροφίμων, καθώς όπου χωρίς ζάχαρη ή χωρίς προσθήκη ζάχαρης δε σημαίνει χωρίς σάκχαρα. Αν στα συστατικά δείτε κάτι από τα παρακάτω: μανιτόλη, μαλτιτόλη, σορβιλάτη, ξυλιτόλη, ισομαλτόλη, τότε πρέπει οι έγκυες να είναι προσεκτικές με την κατανάλωση των συγκεκριμένων προϊόντων.
Ο διαβήτης κύησης εμφανίζεται αρκετά συχνά σε εγκυμονούσες, με τη διαιτητική παρέμβαση να είναι ζωτικής σημασίας για την έκβαση του τοκετού και την υγεία της μέλλουσας μαμάς και του βρέφους. Οι υδατάνθρακες πρέπει να περιορίζονται και να κατανέμονται ορθολογικά και ισόποσα μέσα στην ημέρα. Συστήνεται οι γυναίκες που εμφανίζουν διαβήτη κύησης να συμβουλεύονται ένα ειδικό επιστήμονα υγείας (Κλινικό Διαιτολόγο) για την κατάρτιση ενός σωστού προγράμματος διατροφής. Με μια καλή ρύθμιση των τιμών σακχάρου του αίματος, οι γυναίκες γεννούν υγιή μωρά χωρίς επιπλοκές και προβλήματα.
Ο Μάνος Δημητρούλης είναι Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος με μεταπτυχιακή ειδίκευση στην Αθλητική Διατροφή. Ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές και μεταπτυχιακές του σπουδές στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών με δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά και σήμερα διατηρεί Διαιτολογικά γραφεία στη Γλυφάδα και στο Μαρούσι με την επωνυμία Dietstories. Σκοπός του είναι η διατροφική υποστήριξη και παροχή συμβουλευτικής σε άτομα που επιθυμούν να κάνουν αλλαγές στην διατροφή τους.
