Γιατί ο ύπνος είναι σημαντικός στην ανάπτυξη των παιδιών; / Πόσες ώρες ύπνου χρειάζονται τα παιδιά και γιατί;

Ο ύπνος είναι ένα απαραίτητο δομικό στοιχείο για την ψυχική και σωματική υγεία των παιδιών.  Η κατανόηση των αναγκών για ύπνο είναι το πρώτο βήμα προς την παροχή καλύτερου ύπνου στα παιδιά. Συνδυάζοντας κατάλληλες για την ηλικία ρουτίνες και ιδιαίτερη προσοχή σε τυχόν διαταραχές ύπνου, μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να ξεκουραστεί όσο χρειάζεται ώστε να αναπτυχθεί σωστά.

Τα οφέλη του ύπνου για τα παιδιά

1. Ο ύπνος προάγει την ανάπτυξη

Η αυξητική ορμόνη εκκρίνεται κυρίως κατά τη διάρκεια του βαθύ ύπνου, σύμφωνα με τους ειδικούς. Τα παιδιά φαίνεται να περνούν περίπου το 50 τοις εκατό του χρόνου τους σε αυτόν τον βαθύ ύπνο, που θεωρείται απαραίτητος για την επαρκή ανάπτυξη. Ιταλοί ερευνητές επίσης, μελετώντας παιδιά με ανεπαρκή επίπεδα αυξητικής ορμόνης, ανακάλυψαν ότι κοιμούνται λιγότερο βαθιά από τα μέσα παιδιά, εύρημα που αποδεικνύει τη σημαντικότητα του ύπνου στην ανάπτυξη.

2. Ο ύπνος βοηθάει την καρδιά

Οι ειδικοί μαθαίνουν όλο και περισσότερα για το πώς ο ύπνος προστατεύει τα παιδιά από αγγειακή βλάβη λόγω των κυκλοφορόντων ορμονών του στρες. Οι ειδικοί αναφέρουν ότι τα παιδιά με διαταραχές ύπνου έχουν έντονη εγκεφαλική διέγερση κατά τη διάρκεια του ύπνου, η οποία μπορεί να πυροδοτήσει την απόκριση πάλης ή φυγής εκατοντάδες φορές κάθε βράδυ. Έτσι, η γλυκόζη και η κορτιζόλη στο αίμα τους παραμένουν υψηλά τη νύχτα. Και τα δύο συνδέονται με υψηλότερο δείκτη κινδύνου για διαβήτη, παχυσαρκία, ακόμη και καρδιακών παθήσεων.

3. Ο ύπνος επηρεάζει το βάρος

Υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι ο πολύ λίγος ύπνος προκαλεί τα παιδιά να γίνουν υπέρβαρα, ξεκινώντας από τη βρεφική ηλικία . Με την πάροδο του χρόνου, τα παιδιά που δεν κοιμούνται αρκετά είναι πιο πιθανό να είναι παχύσαρκα. Τα παιδιά επίσης που στερούνται ύπνου τρώνε επίσης διαφορετικά από εκείνους που είναι καλά ξεκούραστοι. Η έρευνα έχει δείξει ότι τα παιδιά, όπως και οι ενήλικες, λαχταρούν τροφές με υψηλότερα λιπαρά ή περισσότερους υδατάνθρακες όταν είναι κουρασμένα. Επίσης, τα κουρασμένα παιδιά τείνουν επίσης να είναι πιο καθιστικά, έτσι καίνε λιγότερες θερμίδες.

4. Ο ύπνος βοηθά να νικήσουμε τα μικρόβια

Κατά τη διάρκεια του ύπνου, τα παιδιά (και οι ενήλικες) παράγουν επίσης πρωτεΐνες γνωστές ως κυτοκίνες, στις οποίες το σώμα βασίζεται για να καταπολεμήσει τις λοιμώξεις, τις ασθένειες και το στρες. (Εκτός από την καταπολέμηση της ασθένειας, μας προκαλούν επίσης υπνηλία, γεγονός που εξηγεί γιατί η γρίπη ή το κρυολόγημα είναι τόσο κουραστικό. Μας αναγκάζει να ξεκουραστούμε, κάτι που βοηθά περαιτέρω την ικανότητα του σώματος να θεραπεύεται.) Ο πολύ λίγος ύπνος φαίνεται να επηρεάζει τον αριθμό των κυτοκινών.

5. Ο ύπνος μειώνει τον κίνδυνο τραυματισμού

Τα παιδιά είναι πιο αδέξια και πιο παρορμητικά όταν δεν κοιμούνται αρκετά προκαλώντας ατυχήματα. Μια μελέτη με παιδιά από την Κίνα διαπίστωσε ότι εκείνα που κοιμόντουσαν λίγο (δηλαδή λιγότερες από εννέα ώρες τη νύχτα για παιδιά σχολικής ηλικίας) ήταν πολύ πιο πιθανό να έχουν τραυματισμούς που απαιτούσαν ιατρική φροντίδα.

6. Ο ύπνος αυξάνει την προσοχή των παιδιών

Για τα παιδιά σχολικής ηλικίας, η έρευνα έχει δείξει ότι η προσθήκη μόλις 27 λεπτών επιπλέον ύπνου τη νύχτα τα διευκολύνει να διαχειριστούν τις διαθέσεις και τις παρορμήσεις τους, ώστε να μπορούν να επικεντρωθούν στις σχολικές εργασίες. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ φαίνεται επίσης να είναι πιο ευάλωτα στις επιπτώσεις του ανεπαρκή ύπνου.

7. Ο ύπνος ενισχύει τη μάθηση

Ένα παιδί μπορεί να φαίνεται ήρεμο όταν κοιμάται, αλλά ο εγκέφαλός του είναι απασχολημένος όλη τη νύχτα. Ο εγκέφαλος επεξεργάζεται και εδραιώνει τις γνώσεις που λάβαμε ενώ κοιμόμαστε. Βοηθά τα παιδιά μας να θυμούνται τα σημαντικά πράγματα στη ζωή. Ο ύπνος βοηθά στην απομάκρυνση των τοξινών από τον εγκέφαλό μας, που συσσωρεύονται ενώ είμαστε ξύπνιοι. Χωρίς ύπνο, δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε νέα μονοπάτια στον εγκέφαλο που μας βοηθούν να μάθουμε νέα πράγματα.

8. Ο ύπνος ενισχύει τις γνωστικές λειτουργίες

Ο ύπνος παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των γνωστικών λειτουργιών. Εκτός  από την άμεση επίδραση στην ευτυχία, η έρευνα δείχνει ότι ο ύπνος επηρεάζει την εγρήγορση και την προσοχή, τη γνωστική απόδοση, τη διάθεση, την ανθεκτικότητα, την απόκτηση λεξιλογίου, τη μάθηση και τη μνήμη. Στα νήπια, ο μεσημεριανός ύπνος φαίνεται να είναι απαραίτητος για την εδραίωση της μνήμης.

Παιδιά που κοιμούνται επαρκώς τη νύχτα:

• είναι πιο δημιουργικά
• μπορούν να συγκεντρωθούν σε εργασίες για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα
• έχουν καλύτερες ικανότητες επίλυσης προβλημάτων
• είναι καλύτερα σε θέση να παίρνουν θετικές αποφάσεις
• είναι πιο ικανά να μαθαίνουν και να θυμούνται νέα πράγματα
• έχουν περισσότερη ενέργεια κατά τη διάρκεια της ημέρας
• μπορεί να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν καλές σχέσεις με τους άλλους.

Τι συμβαίνει όταν τα παιδιά δεν κοιμούνται επαρκώς;

• Η υπνηλία μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του παιδιού στο σχολείο με επιπτώσεις στην απόδοσή του. Ακόμη και ο ελάχιστος περιορισμός του ύπνου μπορεί να έχει επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή του παιδιού.
• Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (AAP), το ένα τέταρτο των παιδιών κάτω των 5 ετών δεν κοιμούνται επαρκώς. Αυτό είναι ανησυχητικό γιατί ο κακός ύπνος στην πρώιμη παιδική ηλικία έχει συνδεθεί με προβλήματα στο ανοσοποιητικό σύστημα, καθώς άγχος και κατάθλιψη.
• Υπάρχουν επίσης αναδυόμενες ενδείξεις ότι ο κακός ύπνος στην παιδική ηλικία μπορεί να εγκυμονεί μελλοντικούς καρδιαγγειακούς κινδύνους με τη μορφή παχυσαρκίας, διαβήτη και υψηλής αρτηριακής πίεσης.
• Η χρόνια απώλεια ύπνου στους εφήβους αποτελεί πρόβλημα δημόσιας υγείας. Αποτελεί παράγοντα κινδύνου για κατάχρηση ουσιών και προβλήματα ψυχικής υγείας, καθώς και για πιο άμεσα προβλήματα όπως αθλητικούς τραυματισμούς.

Ποια είναι τα σημάδια και τα συμπτώματα της έλλειψης ύπνου στα παιδιά;

Το να μην κοιμάται αρκετά ένα παιδί κάθε βράδυ μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες. Αυτές δεν μπορούν πάντα να διαγραφούν με επιπλέον ύπνο το επόμενο βράδυ. Με την πάροδο του χρόνου, η έλλειψη αρκετού ποιοτικού ύπνου κάθε βράδυ μπορεί να προκαλέσει μια σειρά από συμπεριφορικά, γνωστικά (νοητικά) και συναισθηματικά συμπτώματα. Μερικά από αυτά είναι :

• επιρρέπεια σε ατυχήματα
• μείωση της προσοχής, της νοητικής εγρήγορσης και της ικανότητας μάθησης
• μειωμένο κίνητρο
• αυξημένη λήθη
• θολή όραση
• δυσκολία στην εκμάθηση νέων πληροφοριών
• μη συμμόρφωση σε κανόνες
• δυσκολία στον ύπνο
• δυσκολία στο ξύπνημα
• υπερκινητικότητα ή ζαλάδα
• δυσκολία στη λήψη αποφάσεων, στην επίλυση προβλημάτων και στην κρίση
• αύξηση της όρεξης και λαχτάρα για ζάχαρη
• σημάδια γνωστικής εξασθένησης, εξασθένησης της μνήμης και λήθης καθημερινών εργασιών
• εκρήξεις, ευερεθιστότητα ή επιθετική συμπεριφορά
• άγχος

Συμβουλές για το πώς να δημιουργήσετε μία καλή ρουτίνα ύπνου

Οι ανάγκες ύπνου αλλάζουν καθώς το παιδί σας μεγαλώνει, αλλά είτε έχουμε να κάνουμε με ένα νήπιο 2 ετών είτε με έναν έφηβο, η έρευνα δείχνει ότι μια σταθερή ρουτίνα πριν τον ύπνο πάντα βοηθά.

Μια τυπική ρουτίνα πριν τον ύπνο μπορεί να περιλαμβάνει:

• Να γνωρίζουν την ώρα που πάνε για ύπνο.
• Περιορίστε τον χρόνο οθόνης πριν τον ύπνο. Επίσης, μην έχετε τηλεόραση στο δωμάτιο των παιδιών. Τα παιδιά δεν πρέπει να εκτίθενται στη λάμψη των ηλεκτρικών οθονών για τουλάχιστον μία ώρα πριν κοιμηθούν. Κάποιοι ερευνητές θα έλεγαν ότι δύο ώρες πριν τον ύπνο είναι μια ακόμη καλύτερη ιδέα. Αυτό ισχύει και για τους γονείς.
• Διατηρείτε τις ίδιες ώρες ύπνου και αφύπνισης. Αυτά μπορεί να αλλάξουν λίγο τα Σαββατοκύριακα ή τις διακοπές, αλλά καλό θα ήταν να μην αλλάξουν πολύ.
• Έχετε μια ρουτίνα πριν τον ύπνο που περιλαμβάνει μη διεγερτικές δραστηριότητες. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν δραστηριότητες όπως μπάνιο, ιστορίες, προσευχές ή καθημερινούς στοχασμούς και χουχούλιασμα.
• Παρέχετε ένα καλό περιβάλλον για ύπνο. Σε ορισμένα παιδιά αρέσει το φως της νύχτας. Το ίδιο ισχύει και για την ησυχία. Σε άλλα ωστόσο παιδιά δεν αρέσει η ησυχία. Σε αυτή την περίπτωση, μία συσκευή με λευκούς ήχους μπορεί να είναι μια καλή ιδέα.