Πολλές φορές οι νέες μανούλες και οι νέοι μπαμπάδες προβληματίζονται όταν το παιδί τους έχει φτάσει σε μια σχετικά προχωρημένη ηλικία και δεν έχει ξεκινήσει την ομιλία , έτσι τους απασχολεί το ερώτημα πότε ξεκινούν να μιλάνε τα παιδιά; Ισχύει ο μύθος ότι τα κορίτσια μιλάνε πιο γρήγορα από τα αγόρια; Τα πιο καθοριστικά χρόνια για την εξέλιξη της ομιλίας και του λόγου ενός παιδιού είναι από την ηλικία 1,5 έως και 4,5 ετών. Καθώς τα παιδιά μαθαίνουν να μιλάνε ακολουθούν συγκεκριμένα στάδια ανάπτυξης. Κάτι που δεν πρέπει να ξεχνάμε, είναι ότι κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό γλωσσικής ανάπτυξης. Υπάρχουν όμως μερικά χρονικά όρια, που αν το παιδί τα υπερβεί -αν δηλαδή δεν έχει κατακτήσει την πλειονότητα των «γλωσσικών ικανοτήτων» που αναλογούν σε κάθε ηλικία - καλό θα ήταν να ζητήσετε τη γνώμη ειδικού θεραπευτή λόγου και ομιλίας.
Το σημαντικότερο που πρέπει να κάνουν οι γονείς, είναι από τη βρεφική ακόμη ηλικία να επικοινωνούν με το μωρό. Να του μιλούν, να του δείχνουν εικόνες και να του απευθύνονται, ακόμη και αν εκείνο δεν δείχνει να καταλαβαίνει. Τα ερεθίσματα έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαδικασία και αυτό δεν πρέπει να το παραβλέπουμε. Παράλληλα, είναι ωφέλιμο να παρατηρείτε το μωρό σας, ώστε αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα στη γλωσσική του ανάπτυξη να εντοπιστεί όσο πιο νωρίς γίνεται. Σε κάθε περίπτωση, δεν χρειάζεται να πανικοβάλλεστε, καθώς υπάρχουν πλέον ιατροί και εξειδικευμένοι θεραπευτές που μπορούν να σας κατευθύνουν.
Τι πρέπει να παρατηρήσετε τους πρώτους μήνες του μικρού σας:
0-3 μηνών
Το μωρό σε ηλικία 0-3 μηνών προσέχει ιδιαίτερα την ανθρώπινη φωνή σε σχέση με άλλους ήχους του περιβάλλοντος. Κλαίει ή πετάγεται με τον δυνατό θόρυβο. Επίσης, πρέπει να παρατηρήσετε αν αναγνωρίζει τη φωνή σας, αλλά και αν γυρίζει προς το μέρος σας όταν του μιλάτε. Ακόμη, σημάδι φυσιολογικής ανάπτυξης είναι να παρατηρεί τα πρόσωπα και να χαμογελά.
4-6 μηνών
Σε ηλικία 4-6 μηνών, το μωρό σας είναι σε θέση να διακρίνει τη διάθεσή σας, ειδικά μέσα από τον τόνο της φωνής σας και να καταλαβαίνει χαρά ή άλλα συναισθήματα. Ακόμη, ένα βρέφος αυτής της ηλικίας δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το περιβάλλον του και δείχνει με τα μάτια του ότι εντοπίζει από που προέρχονται οι ήχοι.
6-12 μηνών: Oι πρώτες λέξεις του μωρού
Σε αυτή την ηλικία το μωρό επικοινωνεί μαζί σας χρησιμοποιώντας «ομιλία» ή ήχους για να τραβήξει την προσοχή σας. Επαναλαμβάνει ήχους όπως «πα πα πα», «ντα ντα» και προσπαθεί να μιμηθεί διάφορους ήχους της ομιλίας σας. Λέει μία ή δύο λέξεις, όχι όμως καθαρά. Πάνω στον χρόνο λέει «μαμά, μπαμπά» και προσπαθεί να μιμηθεί λέξεις.
2 ετών
Μέχρι την ηλικία των 2 ετών το μωράκι σας, εξελίσσει και εμπλουτίζει συνεχώς το λεξιλόγιό του. Κάνει μικρές και απλές ερωτήσεις και επαναλαμβάνει μερικές συλλαβές από όσα λέτε.
Μέχρι τα 4 έτη
Καθώς το μωρό οδεύει προς τον τρίτο χρόνο του, η ομιλία του αρχίζει να γίνεται πιο κατανοητή και να επικοινωνείτε καλύτερα. Χρησιμοποιεί απλές προτάσεις δύο-τριών λέξεων. Μέχρι την ηλικία των 3 θα πρέπει να χρησιμοποιεί ρήματα, άρθρα, επίθετα και προθέσεις. Φτάνοντας στα 4 έτη, η ομιλία του πρέπει να είναι κατανοητή από όλους, χρησιμοποιώντας προτάσεις με τέσσερις ή περισσότερες λέξεις.
Πότε πρέπει να ανησυχήσω;
Το κυριότερο που πρέπει να κάνετε σε πρώτη φάση, είναι να δημιουργείτε διαρκώς ερεθίσματα στο μωράκι σας. Να του μιλάτε και να επικοινωνείτε μαζί του. Παράλληλα, είναι απαραίτητο να το παρακολουθείτε διαρκώς και να το παρατηρείτε καλά, ώστε να διακρίνετε από νωρίς ορισμένα ανησυχητικά σημάδια και να απευθυνθείτε σε ειδικό.
Ένα πρώτο σημάδι που φανερώνει διαταραχή λόγου, για παράδειγμα, είναι όταν το παιδί έχει φτάσει την ηλικία του ενός έτους και δεν επαναλαμβάνει συλλαβές - έστω και χωρίς νόημα. Ένα δεύτερο στοιχείο, όταν είναι δυόμισι ετών και το λεξιλόγιό του δεν είναι πλουσιότερο των έξι λέξεων. Τέλος, ενδεχομένως χρειάζεται να σας προβληματίσει αν το παιδάκι σας φτάσει 3,5 ετών και δεν μπορείτε να καταλάβετε τι λέει.
Τα κορίτσια μιλάνε πιο γρήγορα από ότι τα αγόρια;
Κι όμως, η παραπάνω άποψη δεν είναι μύθος, αλλά επιβεβαιώνεται από διεθνείς μελέτες. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου έτους της ζωής τους τα κορίτσια μαθαίνουν κατά μέσο όρο 120 λέξεις, ενώ τα αγόρια φτάνουν μόλις τις 90. Δεν υπάρχει καμιά σαφής απάντηση γιατί συμβαίνει αυτό, οι ειδικοί όμως τείνουν στο συμπέρασμα πως ορμονικοί παράγοντες είναι η αιτία, οι οποίοι κάνουν τον εγκέφαλο των κοριτσιών να ωριμάζει γρηγορότερα. Συνεπώς προκύπτει ότι τα κορίτσια επεξεργάζονται νωρίτερα και ευκολότερα τη γλώσσα, ενώ τα αγόρια χρειάζονται έναν συνδυασμό οπτικών και ακουστικών επιρροών για να φτάσουν στο ίδιο επίπεδο.
Μέχρι πότε πρέπει να μιλήσει ένα παιδί;
Παρόλο που η ένταξη στο σχολείο (π.χ. νηπιαγωγείο) βοηθά το παιδί να αναπτύξει περαιτέρω τη γλωσσική του ικανότητα, η γλωσσική ανάπτυξη αρχίζει πριν ακόμα το παιδί ενταχθεί στο σχολείο. Αναμένεται ότι στην ηλικία των 3-4 χρόνων τα παιδιά παράγουν σωστά τα περισσότερα φωνήματα της γλώσσας, χρησιμοποιούν ορθές και ολοκληρωμένες προτάσεις και διηγούνται μέρος μικρής ιστορίας. Η επαγγελματική γνώμη από κάποιον λογοπαθολόγο είναι σημαντική, καθώς μια αξιολόγηση θα ρίξει φως στις αιτίες της γλωσσικής καθυστέρησης.
Παιδιά που αργούν να μιλήσουν.
Πώς θα βοηθήσω το παιδί μου να μιλήσει;
Υπάρχουν πολλοί τρόποι και χρήσιμες συμβουλές που μπορείτε να ακολουθήσετε ώστε να βοηθήσετε το παιδί σας να αναπτύξει τις γλωσσικές και επικοινωνιακές του ικανότητες. Αρχικά, καλό είναι όταν του απευθύνεστε να μιλάτε αργά και καθαρά. Ο αργός ρυθμός ομιλίας δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να ακούσουν και να κατανοήσουν όλες τις λέξεις που χρησιμοποιούν οι ενήλικες σε μια πρόταση.
Έπειτα, χρήσιμο είναι να περιγράφετε οτιδήποτε κάνετε! Για παράδειγμα μπορείτε κατά τη διάρκεια καθημερινών δραστηριοτήτων -όπως όταν μαγειρεύετε ή κάνετε μπάνιο το παιδί σας- να περιγράφετε τις κινήσεις σας ή όσα βλέπετε. Ένας άλλος τρόπος είναι να περιγράφετε αυτά που κάνει, βλέπει ή θέλει το μωράκι σας.
Ένα άλλο tip είναι να προσθέτετε μια ακόμα λέξη σε όσα σας λέει. Η πρόσθεση λέξεων είναι ένας απλός τρόπος για την ανάπτυξη ομιλίας και λεξιλογίου. Πως γίνεται; Πολύ απλά προσθέτουμε μια ακόμα λέξη σε αυτό που λέει το παιδί! Για παράδειγμα, αν λέει τη λέξη «μπανάνα», εσείς μπορείτε να του πείτε «κίτρινη μπανάνα».
Αυτό στο οποίο καταλήγουμε είναι ότι το σημαντικότερο όλων είναι τα ερεθίσματα. Όσον αφορά την γλώσσα και την επικοινωνία του μωρού σας, σε αυτό θα σας βοηθήσουν τόσο ειδικά εκπαιδευτικά παιχνίδια, όσο και παραμύθια. Είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο να διαβάζετε στο παιδί σας καθημερινά παραμύθια και να του αφηγείστε εικονογραφημένες ιστορίες. Τα παραμύθια βοηθούν το παιδί να αποτυπώνει λέξεις και φράσεις, αλλά και να αναγνωρίζει διαρκώς νέα πράγματα, διευρύνοντας τους γλωσσικούς του ορίζοντες.
Το κυριότερο είναι να ενθαρρύνετε κάθε προσπάθεια του μικρού σας και να μην έχετε επικριτική στάση απέναντί του, «πιέζοντας» το να αναπτυχθεί. Ο σεβασμός στον ρυθμό ανάπτυξής του είναι το κυριότερο προσόν ενός καλού και ισορροπημένου γονιού.
