Η γονεϊκότητα είναι από τους πιο σημαντικούς ρόλους στη ζωή των ατόμων και έχει συχνά ιδιαίτερες προκλήσεις. Αντιμέτωποι με τις προκλήσεις αυτές, οι γονείς μπορεί να αναζητήσουν ένα πλαίσιο που θα ‘στηρίξει’ τη γονεϊκή τους λειτουργία.
Οι γονείς που αναζητούν λύση σε κάποια πρόκληση ή γενικότερα επιθυμούν να προσφέρουν ένα θετικό μεγάλωμα στα παιδιά τους μπορούν να επωφεληθούν από τη διαδικασία της συμβουλευτικής.
Συχνά, οι γονείς αναζητούν καθοδήγηση ώστε να μπορέσουν να υποστηρίξουν τα παιδιά τους όταν βιώνουν μια σημαντική αλλαγή ή κρίση στη ζωή τους ή όταν παρατηρούν σημάδια που τους ανησυχούν στη διάθεση, τη συμπεριφορά και την καθημερινότητα τους. Τα αιτήματα για συμβουλευτική είναι εξατομικευμένα και αφορούν στις μοναδικές ανάγκες κάθε παιδιού και της κάθε οικογένειας που το πλαισιώνει.
Κατά τη συμβουλευτική διαδικασία, δεν προτείνονται έτοιμες λύσεις, και οι γονείς δεν προσεγγίζονται με κριτική. Ο σύμβουλος γονέων χρειάζεται να προσεγγίσει με ευαισθησία και ενσυναίσθηση του γονείς και να ακούσει το αίτημα τους. Αφού κατανοήσει το πλαίσιο και τις ανάγκες, θέτει από κοινού με τον γονέα τους στόχους της παρέμβασης.
Η συμβουλευτική γονέων είτε συνοδεύει την ατομική θεραπεία του παιδιού ή εφήβου είτε πραγματοποιείται ανεξάρτητα από αυτήν, όταν δεν κρίνεται απαραίτητο το ίδιο το παιδί να μπει σε θεραπεία. Στην πρώτη περίπτωση, η συμβουλευτική εργασία με τους γονείς στοχεύει στην αποδοχή, διευκόλυνση και ενίσχυση των αποτελεσμάτων της θεραπείας του παιδιού.
Οι γονείς μπορούν να συζητήσουν την εμπειρία τους ως γονείς, να εκφράσουν τις σκέψεις τους σχετικά με ό,τι τους προβληματίζει στο παιδί τους ή τις δυσκολίες στη σχέση μαζί του και να σκεφτούν μαζί με τον θεραπευτή πάνω σ’ αυτά. Εξετάζουν τα δικά τους συναισθήματα προς το παιδί και κατανοούν τους τρόπους με τους οποίους λειτουργούν ως γονείς.
Ο γονιός ενημερώνεται σχετικά με τα άλματα ανάπτυξης & ποτέ συμβαίνουν καθώς και τις ανάγκες του παιδιού, και βοηθιέται να κατανοήσει περισσότερο τη συμπεριφορά και τις αντιδράσεις του. Έτσι, η συμβουλευτική υποστηρίζει τους γονείς ώστε να αποκωδικοποιήσουν τα μηνύματα που στέλνει το παιδί τους μέσα από τη συμπεριφορά του, τις δυσκολίες του στον ύπνο ή την πρόσληψη τροφής, το σύμπτωμα ή τη δυσλειτουργία που εκδηλώνει. Τους βοηθάει να κατανοήσουν τις ψυχικές δυσκολίες του παιδιού και τις μεταβαλλόμενες ψυχικές του ανάγκες. Τα προβλήματα του παιδιού μπορούν να παρουσιαστούν από τον ειδικό, μέσα σε ένα ψυχο-κοινωνικό μοντέλο, ώστε ο γονέας να αντιληφθεί τους παράγοντες που συνεισφέρουν στην εκδήλωση του προβλήματος (ενδο-ψυχικούς, διαπροσωπικούς, αλλά και κοινωνικούς παράγοντες).
Κάποιες φορές, χρειάζεται να φωτιστούν και να προσεγγιστούν με ευαισθησία οι δυσλειτουργίες του οικογενειακού συστήματος, του γονέα ή του γονεϊκού ζεύγους που συνδέονται με τη δυσκολία του παιδιού ή του εφήβου. Ή μπορεί να χρειάζεται να συνειδητοποιηθεί πως οι δυσκολίες στην επαγγελματική ζωή του γονέα, τη συντροφική σχέση, και άλλους τομείς της ζωής του επηρεάζουν το παιδί. Η γονεϊκή συμβουλευτική υποστηρίζει επίσης τον γονέα ώστε να επεξεργαστεί τις δικές του συγκρούσεις και δύσκολα συναισθήματα που επηρεάζουν τη γονεϊκή λειτουργία και να αντιληφθεί πως αυτά διαπλέκονται με τις δυσκολίες που εμφανίζει το παιδί.
Σε άλλες περιπτώσεις χρειάζεται ο γονιός να κατανοήσει τις υποκείμενες αιτίες της δυσκολίας ή της προκλητικής συμπεριφοράς του παιδιού που μπορεί να έχουν να κάνουν με την ύπαρξη συναισθηματικών, αναπτυξιακών ή μαθησιακών διαταραχών ή τις επιπτώσεις ψυχικού τραυματισμού. Στην περίπτωση αυτή, ο γονιός χρειάζεται να βοηθηθεί ώστε να λειτουργήσει ως συνοδοιπόρος κατά τη θεραπευτική διαδικασία του παιδιού και να διευκολύνει τις παρεμβάσεις στο παιδί. Ο ειδικός που αναλαμβάνει την υποστήριξη των γονέων, συνεργάζεται με άλλους θεραπευτές, που αναλαμβάνουν τις θεραπευτικές παρεμβάσεις για το παιδί.
Καθώς οι γονείς ανιχνεύουν και κατανοούν τον τρόπο που τα παιδιά τους εκφράζουν τη δυσφορία και τις ανάγκες τους, ευαισθητοποιούνται στο να τα προσεγγίζουν πιο κατάλληλα. Υποστηρίζονται επίσης ώστε να αναπτύξουν την σύνδεση και την επικοινωνία τους με το παιδί ή τον έφηβο. Η βελτίωση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων των γονέων έχει στόχο την ασφαλή και ανοιχτή επικοινωνία με το παιδί, ώστε εκείνο να αισθάνεται πως μπορεί να καταφύγει στον γονιό του τις στιγμές που το χρειάζεται. Η σύνδεση αυτή θα λειτουργήσει επίσης ως πρότυπο για τις σχέσεις που θα αναπτύξει το παιδί στη ζωή του.
Ακόμη, οι γονείς αναζητούν υποστήριξη για να διαχειριστούν τα άγχη και τις ανησυχίες τους όταν διαχειρίζονται ιδιαίτερες προκλήσεις στην οικογένεια τους, όπως το διαζύγιο, η δημιουργία μεικτών οικογενειών, η ανατροφή παιδιών με σωματικές ή ψυχικές νόσους, η υποστήριξη παιδιών που βιώνουν κρίσιμες αλλαγές, πένθη, απώλειες και τραυματικές εμπειρίες, κλπ. Τέτοιες εμπειρίες ή συνθήκες μπορεί να επηρεάσουν βαθιά τόσο τους γονείς όσο και τα παιδιά. Η συμβουλευτική των γονέων παρέχει τον υποστηρικτικό χώρο για την επεξεργασία των συναισθημάτων τους, αλλά και την ενδυνάμωσή τους ώστε να λειτουργήσουν οι ίδιοι ως κυματοθραύστες (buffers) των αναταράξεων στις ζωές των παιδιών τους. Η υποστήριξη των γονέων ευνοεί τη διατήρηση της ανθεκτικότητας και την ανάπτυξη όλης της οικογένειας, παρά τις δυσχέρειες αλλά και χάρη σ’ αυτές.
Αλλά και άλλες σημαντικές μεταβάσεις και γεγονότα ζωής, όπως αλλαγή σπιτιού, πόλης, χώρας ή την προετοιμασία για τον ερχομό ενός νέου μωρού μπορεί να επηρεάσουν προσωρινά τα δυναμικά της οικογένειας και να δημιουργήσουν ανασφάλεια στο παιδί. Η συμβουλευτική γονέων μπορεί να βοηθήσει τους γονείς και τα παιδιά να διαχειριστούν τις αλλαγές, να προσαρμοστούν σε νέες συνθήκες, να διατηρήσουν υγιείς σχέσεις και να εξελιχθούν.
Φυσικά, οι ανάγκες των γονέων που αναζητούν συμβουλευτική είναι διαφορετικές ανάλογα με την ηλικία και το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού. Για παράδειγμα, οι νέοι γονείς με βρέφη, ιδίως αν πρόκειται για το πρωτότοκο παιδί, μπορεί να αναζητούν υποστήριξη καθώς πλέουν σε αχαρτογράφητα νερά και επιθυμούν να κατανοήσουν τις αναπτυξιακά ορόσημα, να εξερευνήσουν κατάλληλους τρόπους απόκρισης στις ανάγκες του βρέφους του, να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και να αναπτύξουν τον συναισθηματικό δεσμό μαζί του.
Αντίστοιχα, οι γονείς παιδιών στην εφηβεία έχουν να διαχειριστούν άλλες προκλήσεις, όπως την κατανόηση των μεταβαλλόμενων χαρακτηριστικών και αναγκών των έφηβων παιδιών τους, την μετάβαση του εφήβου σε άλλα επίπεδα ανεξαρτησίας και αυτονόμησης, την οριοθέτηση προκλητικών ή επικίνδυνων συμπεριφορών, τη διαχείριση συγκρούσεων, κλπ.
Tα οφέλη της συμβουλευτικής γονέων;
- Δημιουργία ενός ασφαλούς και υποστηρικτικού χώρου για τους γονείς ώστε να αναστοχαστούν τις διάφορες πτυχές του μεγαλώματος του παιδιού τους
- Ενδυνάμωση του γονεϊκού ρόλου και ενίσχυση της γονεϊκής λειτουργίας
- Διαχείριση των δικών τους ανησυχιών και αμφιβολιών ώστε αυτές να μην υπονομεύσουν τη γονεϊκή λειτουργία και επεξεργασία των δικών τους απογοητεύσεων για να μη τις προβάλλουν στο παιδί τους
- Βαθύτερη κατανόηση του αναπτυξιακού σταδίου, των αναγκών και μοναδικών χαρακτηριστικών κάθε παιδιού, με στόχο μια πιο ενσυναισθητική προσέγγιση
- Εξατομικευμένες κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τρόπους στήριξης του παιδιού στις προκλήσεις που βιώνει
- Εξοπλισμός των γονέων με τεχνικές και εργαλεία θετικής διαπαιδαγώγησης
- Ενίσχυση του συναισθηματικού δεσμού παιδιού - γονέα και προώθηση της αποτελεσματικής επικοινωνίας μεταξύ τους
- Διαχείριση των συμπεριφορικών προβλημάτων του παιδιού που μπορεί να εμφανίζει σε διαφορετικά στάδια της ανάπτυξής του, όπως οι εκρήξεις θυμού, η εναντιωματικότητα, η επιθετικότητα, κλπ.
- Άμβλυνση της έντασης των αδιεξόδων των γονιών & παροχή σταθερού περιβάλλοντος φροντίδας για το παιδί
Κλείνοντας, είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί πως κάθε γονέας χρειάζεται να έχει πρόσβαση σε κατάλληλη γνώση και υποστήριξη ώστε να μπορεί να υποστηρίξει με τη σειρά του το παιδί του να διαχειριστεί τις δυσκολίες του, να εξελιχθεί και να αναπτύξει πλήρως το δυναμικό του. Η κατάλληλη υποστήριξη στη γονεϊκότητα έχει μεταμορφωτική δύναμη, με θετικές επιπτώσεις προς το παιδί, την οικογένεια, και τελικά, ολόκληρη την κοινωνία.
