Ο θηλασμός είναι μία διαδικασία με πολλά οφέλη τόσο για τη μητέρα όσο και για το νεογνό όταν πραγματοποιείται σωστά . Ωστόσο, κατά το θηλασμό μπορεί να διαγνωστείτε με μία σχετικά συχνή πάθηση του μαστού που ονομάζεται μαστίτιδα. Σε αυτό το άρθρο θα εξετάσουμε όλα τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της νόσου, τα συμπτώματα με τα οποία εμφανίζεται, τους πιθανούς κινδύνους αλλά και τον τρόπο με τον οποίο την αντιμετωπίζουμε.
Τι είναι η μαστίτιδα;
Η μαστίτιδα είναι μία φλεγμονή των ιστών του μαστού, η οποία μερικές φορές προκαλείται από λοίμωξη της περιοχής από μικρόβια. Τυπικά, παρατηρείται περισσότερο σε γυναίκες που θηλάζουν, όμως δεν είναι αποκλειστική νόσος του θηλασμού, καθώς μπορεί να παρατηρηθεί και σε γυναίκες εκτός θηλασμού, ενώ έχουν αναφερθεί και περιπτώσεις ανδρών με μαστίτιδα. Έχει υπολογιστεί πως 10-30% των γυναικών που θηλάζουν μπορεί να πάθουν μαστίτιδα, συχνότερα κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων μηνών του θηλασμού. Όταν εμφανίζεται κατά τη διάρκεια του θηλασμού, η μαστίτιδα δυσκολεύει τη φροντίδα του μωρού και ενδεχομένως να οδηγήσει στον απογαλακτισμό του πριν την προγραμματισμένη χρονική περίοδο, ενώ ταυτόχρονα είναι πιθανόν να προκαλεί και ενοχλητικά συμπτώματα στη μητέρα.
Πώς προκαλείται η μαστίτιδα;
Η μαστίτιδα μπορεί να προκληθεί με δύο τρόπους:
α) Όταν δεν αδειάζουν ικανοποιητικά οι μαστοί από το γάλα και σε καλή συχνότητα, υπάρχει περίπτωση το εναπομείναν γάλα στους γαλακτοφόρους πόρους να συμπυκνωθεί και να αποφράξει τον πόρο. Αυτό με τη σειρά του οδηγεί σε στάση του γάλακτος εντός του μαστού και, καθώς το γάλα έχει πολλά θρεπτικά συστατικά, προσέλκυση μικροβίων που οδηγούν τελικά σε λοίμωξη μια φλεγμονή.
β) Ακόμη και εάν ο θηλασμός γίνεται σε σωστή συχνότητα και σωστό τρόπο, υπάρχει το ενδεχόμενο λοίμωξης από μικρόβια. Σε αυτήν την περίπτωση, μικρόβια από το δέρμα του μαστού ή από το στόμα του μωρού μπορούν να εισέλθουν στους ιστούς του μαστού διαμέσου μικρών πληγών στο δέρμα ή στη θηλή, η ακόμη και άμεσα μέσω των γαλακτικών πόρων. Σε αυτήν την περίπτωση, το γάλα που δεν αφαιρείται από τους μαστούς, αποτελεί πάλι ένα θρεπτικό υπόστρωμα για την ανάπτυξη αυτών των μικροβίων και την δημιουργία φλεγμονής.
Ποια είναι τα συχνότερα συμπτώματα της μαστίτιδας;
Τα συμπτώματα της μαστίτιδας είναι δυνατόν να εμφανιστούν ξαφνικά και αναπάντεχα και μπορεί να περιλαμβάνουν οποιεσδήποτε από τις παρακάτω κλινικές εκδηλώσεις:
- Ευαισθησία/πόνος στην περιοχή του μαστού και της θηλής.
- Αυξημένη θερμοκρασία του μαστού σε σχέση με το υπόλοιπο δέρμα.
- Διόγκωση/πρήξιμο του μαστού.
- Τοπική πάχυνση του μαστού, ξαφνική εμφάνιση κάποιου ψηλαφητού μορφώματος στο μαστό.
- Πόνος ή κάψιμο, με επίταση και επιδείνωση κατά τον θηλασμό.
- Ερυθρότητα του δέρματος του μαστού.
- Γενική αίσθηση κακουχίας, αδυναμίας, κόπωσης.
- Πυρετός άνω των 38 βαθμών με ή χωρίς φρίκια/ρίγος
Υπάρχουν παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο για εμφάνιση της μαστίτιδας;
Ορισμένα χαρακτηριστικά μπορεί να υποδεικνύουν αυξημένο κίνδυνο να πάθετε μαστίτιδα. Αυτό δε σημαίνει πως θα πάθετε σίγουρα, αλλά οι παράγοντες αυτοί αυξάνουν τις πιθανότητες. Τέτοιοι παράγοντες είναι:
- Προηγούμενο ιστορικό μαστίτιδας κατά το θηλασμό.
- Θηλές με μικροτραυματισμούς και δερματικές αλλοιώσεις.
- Χρήση στενού σουτιέν.
- Λανθασμένη τεχνική κατά το θηλασμό.
- Υπερβολική σωματική καταπόνηση και χρόνιο άγχος.
- Κακή ή ανεπαρκής διατροφή.
- Κάπνισμα.
Είναι επικίνδυνη η μαστίτιδα;
Τυπικά η μαστίτιδα υποχωρεί με τη συντηρητική αντιμετώπιση που παρέχουμε, ωστόσο σε περιπτώσεις που μένουν παραμελημένες, μπορεί να έχουμε την εμφάνιση επιπλοκών. Η πιο συνηθισμένη επιπλοκή είναι η δημιουργία αποστήματος στο μαστού, δηλαδή μία συλλογή πύου ανάμεσα στους φυσιολογικούς ιστούς. Σε αυτήν την περίπτωση, θα χρειαστεί χειρουργική παρέμβαση, με διάνοιξη και επιμελή καθαρισμό. Για να αποφύγετε αυτή τη δυσάρεστη επιπλοκή, επικοινωνήστε άμεσα με το Γυναικολόγο σας μόλις εντοπίσετε συμπτώματα μαστίτιδας.
Πώς μπαίνει η διάγνωση της μαστίτιδας; Μπορεί να υποκρύβει κάποιον άλλον κίνδυνο;
Σε υποψία μαστίτιδας απευθυνθείτε στον γιατρό σας. Τις περισσότερες φορές, με βάση το ιατρικό ιστορικό σας και μία απλή κλινική εξέταση μπαίνει η διάγνωση. Σε μερικές περιπτώσεις, συνηθέστερα όταν πρόκειται για προχωρημένη μαστίτιδα, μπορεί να σας ζητηθεί και καλλιέργεια των μικροβίων του γάλακτος. Αυτό εξυπηρετεί στην επιλογή πολύ συγκεκριμένης αντιβίωσης η οποία θα αντιμετωπίσει γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα τη λοίμωξη σε σχέση με την εμπειρική αντιβιοτική θεραπεία.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο γιατρός σας ενδεχομένως υποπτευθεί μία άλλη νόσο η οποία μπορεί να εμφανιστεί με χαρακτηριστικά παρόμοια της μαστίτιδας. Αυτή η νόσος είναι ο φλεγμονώδης καρκίνος του μαστού, ο οποίος είναι σπανιότερος φυσικά σε σχέση με τη μαστίτιδα, αλλά εξαιτίας της σοβαρότητάς του πάντα εξετάζεται ως ενδεχόμενο όταν υπάρχει η παραμικρή υπόνοια. Σε αυτήν την περίπτωση, στα πλαίσια της περαιτέρω διερεύνησης, ο γιατρός σας μπορεί να σας ζητήσει να κάνετε επιπλέον μαστογραφία, υπέρηχο μαστών ή και τα δύο. Σε περίπτωση που τα συμπτώματα επιμείνουν παρά την αντιβίωση και οι εξετάσεις είναι ύποπτες, μπορεί να σας ζητηθεί να κάνετε και βιοψία μαστού.
Ωστόσο η περίπτωση κακοήθειας αυτού του τύπου είναι εξαιρετικά σπάνια και δε θα πρέπει σε καμία περίπτωση να είναι η πρώτη σας σκέψη όταν εμφανιστούν τα συμπτώματα της μαστίτιδας.
Τι μπορώ να κάνω για να αποφύγω την εμφάνιση της μαστίτιδας;
Το σημαντικότερο πράγμα που μπορείτε να κάνετε είναι να διαμορφώσετε υγιείς πρακτικές και να διαμορφώσετε κατάλληλες σχέσεις με το μωρό σας κατά τη διάρκεια του θηλασμού. Σε αυτό μπορεί να σας βοηθήσει ο Γυναικολόγος σας με την παροχή κατάλληλων οδηγιών και ενημέρωση για τη σωστή υγιεινή, αλλά και η μαία του ιατρείου, η οποία μπορεί να σας δώσει πολλές πρακτικές συμβουλές. Παράλληλα, εάν συνεχίζετε να αντιμετωπίζετε προβλήματα, μπορείτε να αναζητήσετε τη βοήθεια ενός ειδικού θηλασμού, ο οποίος θα σας βοηθήσει να διαμορφώσετε μία σωστή ρουτίνα θηλασμού και να περιορίσετε τον κίνδυνο εμφάνισης μαστίτιδας.
Μερικές απλές συμβουλές που έχουν εφαρμογή σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις είναι οι εξής:
- Να προσπαθείτε να αδειάζουν οι μαστοί όταν θηλάζετε. Αν το μωρό δεν θέλει περισσότερο γάλα, τότε μπορείτε να απομυζήσετε το υπόλοιπο, είτε με το χέρι, είτε με ειδικές συσκευές και να το κρατήσετε για πιο μετά.
- Να αφήνετε το μωρό να αδειάσει τον ένα μαστό πρώτα, πριν αλλάξετε και το πάτε στον άλλον.
- Αλλάξτε την στάση σας κατά το θηλασμό από τη μία συνεδρία στην επόμενη.
- Βεβαιωθείτε πως το μωρό σας πιάνει σωστά τη θηλή σας στο στόμα του, ώστε να αποφύγετε τους τραυματισμούς.
- Εάν καπνίζετε, μιλήστε με τον ιατρό σας για βοήθεια στη διακοπή.
Ποια είναι η θεραπεία για τη μαστίτιδα;
Η βασική θεραπεία για τη μαστίτιδα είναι απλή και περιλαμβάνει:
α) Αντιβίωση: μόλις διαγνωστεί η μαστίτιδα λόγω λοίμωξης, συνήθως δίνουμε ένα αντιβιοτικό σχήμα διάρκειας 10 ημερών. Είναι σημαντικό να ολοκληρώσετε όλο το αντιβιοτικό σχήμα για να περιορίσετε τον κίνδυνο επανεμφάνισης. Είναι σημαντικό ακόμη και αν εξαφανιστούν τα συμπτώματα να συνεχίσετε και να ολοκληρώσετε το σχήμα σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας. Εάν τα συμπτώματα παραμείνουν ακόμη και μετά την ολοκλήρωση του αντιβιοτικού σχήματος, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας.
β) Αναλγητικά: εξαιτίας των ενοχλητικών συμπτωμάτων, τυπικά δίνουμε και αναλγητικά όπως παρακεταμόλη ή άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, όπως ιβουπροφαίνη.
Τι συμβαίνει με το θηλασμό όσο λαμβάνω θεραπεία;
Είναι σημαντικό να θυμάστε πως είναι ασφαλές να συνεχίσετε τον θηλασμό όσο έχετε μαστίτιδα. Ο θηλασμός στην πραγματικότητα βοηθάει τη νόσο να υποχωρήσει. Ταυτόχρονα, ο απότομος απογαλακτισμός του μωρού σας είναι πιθανόν να χειροτερέψει τα συμπτώματά σας. Μπορείτε να συνεχίσετε το θηλασμό και κατά τη διάρκεια χορήγησης της αντιβίωσης. Τις περισσότερες φορές, τα αντιβιοτικά που επιλέγουμε δεν έχουν επίδραση στο μωρό, ενώ σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να εμφανίσει συμπτώματα κολικού, τα οποία όμως υποχωρούν αυτόματα λίγο διάστημα αφού ολοκληρώσετε την αντιβίωσή σας.
Τι μπορώ να κάνω στο σπίτι για να βοηθήσω στη θεραπεία της μαστίτιδας;
Παράλληλα με την αντιβιοτική θεραπεία που θα σας χορηγήσει ο γιατρός σας, υπάρχουν μια μερικές απλές συμβουλές που μπορείτε να ακολουθήσετε για φυσική αντιμετώπιση ώστε να επιταχύνετε την ανάρρωσή σας και να βελτιώσετε τα συμπτώματα. Συγκεκριμένα:
- Προσπαθήστε να αποφύγετε να γεμίζει πολύ ο μαστός με γάλα πριν το θηλασμό, προσπαθήστε να θηλάζετε σε συντομότερα χρονικά διαστήματα ή απομυζήστε γάλα εάν χρειαστεί.
- Τοποθετήστε κρύες κομπρέσες ή πάγο στο μαστό αφού ολοκληρώσετε τον θηλασμό.
- Με ήπιες κινήσεις, προσπαθήστε να κάνετε μασάζ στο μαστό, από τη θηλή προς τα πίσω και πάνω, προς τη μασχάλη και στην κλείδα. Αυτή η κίνηση βοηθάει να κινηθούν να μειωθεί το πρήξιμο από τη μαστίτιδα με τη μεταφορά των επιπλέον υγρών κατά μήκος των λεμφαγγείων. Έχει σημασία οι κινήσεις σας να είναι απαλές, λιγότερη δύναμη από το κανονικό μασάζ.
- Μασάζ ανάστροφης πίεσης στη θηλή: τοποθετήστε δύο δάκτυλα πάνω στη θηλή και με ήπια πίεση στο δέρμα απομακρύνετέ τα. Επαναλάβετε την κίνηση σε διάφορες γωνίες γύρω από τη θηλή. Αυτή η κίνηση βοηθάει να ξεπρηστεί η θηλή και έτσι διευκολύνει το μωρό σας να θηλάσει όταν είναι γεμάτος ο μαστός.
- Φορέστε υποστηρικτικό στηθόδεσμο.
- Προσπαθήστε να ξεκουράζεστε όσο το δυνατόν περισσότερο.
- Καταναλώνετε πολλά υγρά.
Αποφύγετε να κάνετε τα ακόλουθα:
- Να κάνετε έντονο, δυνατό μασάζ στους μαστούς.
- Να χρησιμοποιείτε συσκευές μασάζ.
- Να βυθίζετε τους μαστούς σας σε υγρά.
- Να θερμαίνετε τους μαστούς σας.
Η μαστίτιδα είναι μία συχνή πάθηση που εμφανίζεται κατά τον θηλασμό και μπορεί να οδηγήσει σε ενοχλητικά συμπτώματα και διαταραχή της διατροφής του μωρού. Ωστόσο με την κατάλληλη θεραπεία και με σωστές πρακτικές κατά το θηλασμό, μπορεί να υποχωρήσει εύκολα και γρήγορα και να σας επιτρέψει να επιστρέψετε 100% στην φροντίδα του μωρού σας.
