Η κρίση άλλαξε πολλά στην Ελλάδα. Κανείς όμως, δεν περίμενε ότι θα μπορούσε να αλλάξει τη δομή των οικογενειών και τους ρόλους στο σπίτι. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, περισσότερα από 1,3 εκατομμύρια άνθρωποι είναι εγγεγραμμένοι στα ταμεία ανεργίας. Το ποσοστό της ανεργίας στους άνδρες διαμορφώνεται στο 23,8%, ενώ σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ μία στις τρεις οικογένειες δεν έχουν ούτε έναν εργαζόμενο.
Με αυτά τα δεδομένα, πολλές οικογένειες καταλήγουν σε μία νέα δομή: Η μαμά εργάζεται και ο μπαμπάς βρίσκεται στο σπίτι με τα παιδιά.
Η ανεργία σημαίνει σημαντική μείωση των εισοδημάτων της οικογένειας, αλλαγή της καθημερινότητας και του τρόπου ζωής και απώλεια της αίσθησης οικονομικής ασφάλειας. Αδιαμφισβήτητα επηρεάζεται η ψυχολογική και συναισθηματική κατάσταση των γονέων, όπως και οι οικογενειακές σχέσεις. Το οικογενειακό οικοδόμημα ταράσσεται, προκαλώντας έντονους τριγμούς στις συζυγικές σχέσεις με αποτέλεσμα πολλά ζευγάρια να οδηγούνται ακόμη και στο διαζύγιο. Εν μέσω αυτού του τσουνάμι εξελίξεων, πολλοί γονείς τα έχουν χαμένα. Ορισμένοι παραμελούν τα παιδιά τους, ενώ άλλοι γίνονται πολύ πιο αυστηροί και απαιτητικοί.
Η κατάσταση περιπλέκεται εάν αναλογιστεί κανείς τα αποτελέσματα διεθνών ερευνών για τις επιπτώσεις που επιφέρει η ανεργία των γονέων στα παιδιά. Έρευνα που Ινστιτούτου Εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου δείχνει ότι τα παιδιά με άνεργο πατέρα έχουν περισσότερες πιθανότητες να οδηγηθούν και εκείνα αργότερα στην ανεργία. «Ο γιός ενός άνεργου άνδρα έχει 20%-25% περισσότερες πιθανότητες να βρεθεί στην ανεργία για ένα χρόνο» εξηγεί η by Lindsey Macmillan.
Το πρόβλημα φαίνεται πως είναι ιδιαίτερα μεγαλύτερο όταν στην ανεργία οδηγείται ο μπαμπάς (και όχι η μαμά). Στο εξωτερικό, οι κοινωνικές αλλά και οι ψυχολογικές πιέσεις ίσως να είναι λιγότερο έντονες. Μόνο στις ΗΠΑ, 160.000 άνδρες έχουν κατ’ επιλογή δηλώσει επάγγελμα οικιακά. Στις σκανδιναβικές χώρες επίσης, πολλοί άνδρες επιλέγουν να μην ασχοληθούν με την καριέρα τους και να μείνουν στο σπίτι με τα παιδιά. Στην Ελλάδα όμως, είναι δεδομένο πως ο «κουβαλητής» στο σπίτι είναι πάντα ο μπαμπάς, παρότι η κατανομή βαρών έχει εξισορροπηθεί με την ισότητα και τη δυναμική ένταξη της γυναίκας στην αγορά εργασίας.
Η ανεργία κατά συνέπεια, ακυρώνει τον άνδρα και το βασικό ρόλο που θα έπρεπε να διαδραματίζει στην οικογένεια. Αυτή η ανασφάλεια είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα «βγει» και στα παιδιά. Δεν είναι λοιπόν, μόνο οι οικονομικές επιπτώσεις της ανεργίας, αλλά και ο κλονισμός του ανδρικού και πατρικού προτύπου για τα παιδιά.
Τι να πούμε στα παιδιά;
Όσα αντέχουν. Οι γονείς χρειάζεται να μιλήσουν προσεκτικά στα παιδιά για τις αλλαγές που έχουν επέλθει στην οικογένειά τους. Τα παιδιά χρειάζεται να γνωρίζουν, χωρίς όμως, να τρομοκρατηθούν. Είναι μία δύσκολη ισορροπία για τους γονείς, ειδικότερα εάν είναι και οι ίδιοι φοβισμένοι με αυτή τη νέα κατάσταση. Συχνά οι γονείς φορτώνουν τα παιδιά με «ανατριχιαστικές» λεπτομέρειες για να αποφορτιστούν εκείνοι. Στα παιδιά, όμως, αντιστοιχεί μέρος μόνο της ενήλικης πραγματικότητας.
Ανάλογα λοιπόν με την ηλικία που βρίσκονται μπορούμε να τους εξηγήσουμε πως ο μπαμπάς δεν θα δουλεύει για λίγο καιρό, έτσι θα προσπαθήσουμε όλοι να κάνουμε κάποια οικονομία. Θα φροντίσουμε να έχουμε τα απαραίτητα, αλλά δε θα μπορούμε να αγοράζουμε ό,τι θέλουμε ή μας αρέσει.
Αυτό που χρειάζονται τα παιδιά είναι να μπορούν να κατανοήσουν το νέο πλαίσιο και τους κανόνες, να νοιώσουν ασφάλεια ότι οι γονείς είναι εκεί για να τα φροντίσουν και τίποτα παραπάνω. Στα μεγαλύτερα παιδιά, μπορούμε να εξηγήσουμε ότι ίσως ο μπαμπάς να έχει κάποιες άσχημες αντιδράσεις (όπως έντονο εκνευρισμό) και να ζητήσουμε την κατανόησή τους.
Ο μπαμπάς είναι πάντα μπαμπάς
Είναι πολύ σημαντικό όμως, να μην αμφισβητηθεί ο ρόλος και το κύρος του πατέρα. Τα παιδιά, πάνω από όλα, χρειάζονται να νοιώθουν ασφάλεια. Ακυρώνοντας το ρόλο του μπαμπά είναι σαν να τραβάμε το χαλί κάτω από τα πόδια τους. Εργαζόμενος ή όχι, ο πατέρας είναι αυτός που, σε συνεργασία με τη μαμά, θέτει όρια στα παιδιά του, τα συμβουλεύει και τα στηρίζει.
Λύσεις καθημερινότητας
Το μυστικό της οικογενειακής επιβίωσης είναι να γίνεται ειδικός στο να βρίσκετε δωρεάν ασχολίες για τα παιδιά και την οικογένεια. Δήμοι και διάφοροι σύλλογοι διοργανώνουν τακτικά -εντελώς δωρεάν- εξωσχολικές δραστηριότητες για τα παιδιά. Επίσης στις διάφορες εκπτωτικές σελίδες θα βρείτε προσφορές που θα σας δώσουν τη δυνατότητα να προσφέρετε ακόμη και μαθήματα ιππασίας στα παιδιά.
Μη βγάλετε τη χαρά από τη ζωή σας. Ασχοληθείτε με τα παιδιά σας, κάνετε πράγματα από κοινού, παίξτε στο σπίτι, στο πάρκο και την παιδική χαρά. Ανταλλάξτε επισκέψεις σε συγγενείς και φίλους, ώστε να διασκεδάζετε χωρίς να ξοδεύετε. Με αυτόν τον τρόπο δείχνετε στα παιδιά πόσο σημαντικές είναι οι ανθρώπινες σχέσεις και ότι παρά τις δυσκολίες, η επαφή με τους κοντινούς σας ανθρώπους, η συντροφικότητα, η ζεστασιά και η τρυφερότητα παραμένουν και αποτελούν ουσιαστικό πυρήνα της ζωής σας.
