H πιο φυσική πράξη που συνδέει το παιδί με τη μητέρα και ταυτόχρονα αποτελεί μια «ιερή» στιγμή, είναι ο μητρικός θηλασμός. Ποια είναι τα οφέλη του θηλασμού ανά μήνα, ποιος ο ρόλος της μητέρας και τι θα πρέπει να προσέξουμε; Αυτές είναι μερικές από τις εύλογες απορίες που έχουν όλοι οι γονείς που φέρνουν στον κόσμο ένα βρέφος. Γι’ αυτό, κάνοντας τα σωστά βήματα από τη πρώτη κιόλας στιγμή του θηλασμού, θέτετε γερές βάσεις για την ομαλή πορεία της ανάπτυξης του μωρού σας.
Τις τελευταίες δεκαετίες υπογραμμίζεται η σημασία του θηλασμού, τόσο για το βρέφος όσο και για τη μητέρα. Μάλιστα, πολλοί ειδικοί συνιστούν τον αποκλειστικό θηλασμό για τους πρώτους 6 μήνες της ζωής του μωρού, αλλά και τη συνέχισή του τουλάχιστον μέχρι τον 12ο μήνα με την παράλληλη εισαγωγή άλλων τροφών. Ποια είναι, όμως, πραγματικά τα οφέλη του θηλασμού; Ας τα δούμε αναλυτικά, μαζί με μια σειρά από συμβουλές-κλειδιά που θα βοηθήσουν κάθε νέα μαμά.
Τα οφέλη του θηλασμού για τη μητέρα
Ο θηλασμός είναι μια από τις πιο τρυφερές στιγμές που βιώνει μια μητέρα με το μωρό της. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι για τη ζωή του βρέφους, αφού μέσα από αυτό, εκείνο δένεται με τη μητέρα και ενισχύεται η σχέση μαμάς-παιδιού. Πέραν του συναισθηματικού υπόβαθρου, ο θηλασμός προσφέρει πολλά ακόμη.
Ένα από τα πολύτιμα οφέλη του μητρικού θηλασμού είναι το γεγονός πως βοηθά τη μήτρα να επανέλθει στο φυσιολογικό της μέγεθος. Πώς επιτυγχάνεται αυτό; Με την οξυτοκίνη, μια ορμόνη που αυξάνεται κατά τον θηλασμό.
Επιπλέον, όλες οι νέες μητέρες γνωρίζουν πως υπάρχει το ενδεχόμενο να βιώσουν επιλόχειο κατάθλιψη, η οποία μπορεί να ξεσπάσει από την τρίτη μέρα μετά τον τοκετό ή ακόμη και μερικούς μήνες αργότερα. Σε αυτό το σημείο, καλό είναι να αναφέρουμε, πως σύμφωνα με διεθνείς μελέτες οι μητέρες που θηλάζουν έχουν λιγότερες πιθανότητες να βιώσουν επιλόχειο κατάθλιψη.
Τέλος, δεν πρέπει να παραλείψουμε πως ο μητρικός θηλασμός βοηθά και σε θέματα μεταβολισμού, αλλά και στη μείωση εμφάνισης ασθενειών, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, η αρθρίτιδα κ.ά. Ακόμη, υπάρχουν αναφορές πως ο θηλασμός μειώνει την πιθανότητα καρκίνου του μαστού και του ενδομητρίου, ενώ προστατεύει από την οστεοπόρωση.
Τα οφέλη του θηλασμού για το μωρό
Τα οφέλη του θημασμού για τη μητέρα και -κυρίως- για το μωρό, υπογραμμίζονται διαρκώς από τους ειδικούς. Ένα από αυτά είναι ότι ο θηλασμός παρέχει στο μωρό όλα όσα χρειάζεται τους πρώτους 6 μήνες της ζωής του. Ειδικά, το «πρωτόγαλα», δηλαδή το μητρικό γάλα που παράγεται τις πρώτες ώρες μετά την γέννα, είναι τόσο πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά που βοηθά στην ανάπτυξη του -υπό διαμόρφωση ακόμη- πεπτικού σωλήνα του βρέφους.
Παράλληλα, βοηθά ιδιαίτερα στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος του μωρού, ενώ μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης σοβαρών ασθενειών. Τα μωρά που θηλάζουν για 6 μήνες μπορεί να έχουν μικρότερη πιθανότητα να εμφανίσουν κρυολογήματα και λοιμώξεις του γαστρεντερικού συστήματος, του ανώτερου και κατώτερου αναπνευστικού κ.ά.
Επιπλέον, υπάρχουν αναφορές ότι ο μητρικός θηλασμός συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης άσθματος, ατοπικής δερματίτιδας και εκζέματος, καθώς και άλλων παθήσεων. Αξίζει να σημειώσουμε ακόμη, ότι τα μωρά που θηλάζουν προστατεύονται από αλλεργίες, ενώ υποφέρουν λιγότερο από κολικούς. Τέλος, έχει παρατηρηθεί ότι τα μωράκια είναι πολύ πιο ήρεμα και γαλήνια.
Αποκλειστικός Θηλασμός: Πώς θα τον πετύχω;
Ίσως ένας από τους μεγαλύτερους προβληματισμούς μιας νέας μαμάς είναι το αν θα καταφέρει να τρέφει το μωρό της μόνο με μητρικό γάλα για τους πρώτους μήνες. Αν δηλαδή, θα έχει αρκετό μητρικό γάλα και αν το μωρό θα το δέχεται κανονικά.
Ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός ξεκινά τις πρώτες ώρες μετά τον τοκετό και πρέπει να προσφέρει στο μωρό τα οφέλη του μέχρι και τους πρώτους 6 μήνες της ζωής του, χωρίς συμπληρώματα. Σε μερικές περιπτώσεις βέβαια, μετά την αξιολόγηση από κάποιον ειδικό, μπορούν να εισαχθούν συμπληρωματικά κρέμες, από τον 4ο μήνα και μετά.
Το «κλειδί» για να καταφέρεις τον αποκλειστικό θηλασμό είναι να μην έχεις άγχος και γενικότερα, η διάθεση σου να είναι θετική και η ψυχολογική σου κατάσταση να είναι ισορροπημένη. Ακόμη, καλό είναι να δώσεις βάση τόσο στο να δοκιμάσεις διαφορετικές στάσεις θηλασμού όσο και στο να μην προσπαθείς να επιβάλλεις ένα αυστηρό πρόγραμμα θηλασμού στο μωρό σου. Καλύτερα να αφήνεις το βρέφος να σου εκδηλώνει εκείνο πότε επιθυμεί να θηλάσει.
Τα οφέλη του θηλασμού ανά μήνα
Μέρα με τη μέρα, το μητρικό γάλα προσφέρει όλο και περισσότερα οφέλη στο βρέφος, τα οποία ποικίλουν ανάλογα με τις ανάγκες του. Μετά τον τοκετό, παράγεται το «πρωτόγαλα», το οποίο έχει υψηλή περιεκτικότητα σε αντισώματα, για να ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα του μωρού. Δύο ή τρεις ημέρες μετά τον τοκετό, το «πρωτόγαλα» αλλάζει σε ένα πιο αραιωμένο γάλα και τα μωρά αρχίζουν να καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες.
Ωστόσο, η σύσταση του μητρικού γάλακτος δεν αλλάζει μόνο με τον καιρό. Αλλάζει και κατά τον θηλασμό. Στην αρχή, το γάλα είναι πιο αραιωμένο, για να τροφοδοτηθεί το μωρό με περισσότερα υγρά. Προς το τέλος του θηλασμού, όμως, είναι πιο πλούσιο σε ενέργεια (θερμίδες) αλλά και σε θρεπτικά συστατικά.
Πιο συγκεκριμένα, από την πρώτη έως τη δεύτερη εβδομάδα θηλασμού, το μωρό θα αρχίσει να παίρνει βάρος σταδιακά χάρη στο μητρικό γάλα. Μέσα στον πρώτο μήνα, σταθεροποιείται η ταχύτητα με την οποία παίρνει βάρος το βρέφος. Μην ξεχνάς, πως με τον αποκλειστικό θηλασμό του πρώτου μήνα, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έχεις θωρακίσει πλήρως τον οργανισμό του μικρού σου ενάντια σε αλλεργίες που εμφανίζονται σε μικρή ηλικία.
Σύμφωνα με μελέτες, μέσα στον δεύτερο μήνα θηλασμού, τα βρέφη έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν διατροφικές αλλεργίες. Στους τρεις μήνες, το βρέφος συνεχίζει να μεγαλώνει και είναι πιθανό να επιθυμεί να θηλάσει ανά τέσσερις ώρες. Συνεχίζοντας τον αποκλειστικό θηλασμό, κατά τον τέταρτο μήνα έχετε προστατεύσει σε μεγάλο βαθμό το μωρό σας από πιθανές μολύνσεις.
Στην περίοδο των 5-6 μηνών αποκλειστικού θηλασμού, το βρέφος έχει προστατευθεί ακόμη περισσότερο από πιθανές ασθένειες, αλλά και χρόνια νοσήματα.
Μικτός θηλασμός: Τι είναι και ποια τα οφέλη
Μερικές φορές κρίνεται από τον παιδίατρο το μωρό να τραφεί με μικτό θηλασμό, δηλαδή, με το να λαμβάνει τόσο το μητρικό γάλα όσο και κάποιο συμπλήρωμα. Το τι είδους συμπλήρωμα θα χρειαστεί το μωρό σου είναι κάτι που θα αποφασίσει αποκλειστικά ο παιδίατρος και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να πάρεις πρωτοβουλίες.
Ωστόσο, μην ξεχνάς πως πολλές φορές ο τρόπος με τον οποίο θηλάζεις, φέρνει λάθος αποτελέσματα. Σε αρκετές περιπτώσεις παρατηρείται πως δεν γίνεται η κατάλληλη τοποθέτηση του μωρού στο στήθος, αλλά και ότι το άγχος ή η κούραση της μητέρας οδηγεί στην μείωση της παραγωγής γάλακτος.
Μητρικός θηλασμός: Μερικές πρακτικές συμβουλές
Φυσικά, μια νέα μαμά έχει χιλιάδες απορίες σχετικά με το πώς θα καταφέρει να προσαρμοστεί σε αυτόν τον νέο ρόλο. Ωστόσο, με ψυχραιμία και σωστή καθοδήγηση κάθε νέα μητέρα μπορεί να τα καταφέρει.
Στο θέμα του θηλασμού, ένα από τα βασικά σημεία που πρέπει να προσέξει μια νέα μαμά είναι να αφήνει το μωρό να θηλάσει όσο και όποτε εκείνο θέλει. Να έχεις στο μυαλό σου ότι ένα νεογέννητο θηλάζει περίπου 8-12 φορές την ημέρα. Μόλις δεις πως το μωρό σου δεν θέλει να θηλάσει άλλο, είναι πολύ σημαντικό να το κρατήσεις σε όρθια θέση, ώστε να το βοηθήσεις να ρευτεί.
Τέλος, μην ξεχνάς ότι ένα από τα πιο συχνά λάθη των μαμάδων είναι η υπερβολική χρήση πιπίλας, γι’ αυτό απόφυγε τη χρήση της όσο καιρό θηλάζεις, καθώς μπορεί να προκαλέσει «σύγχυση θηλών». Η ανάγκη του νεογνού για πιπίλισμα πρέπει να ικανοποιείται αποκλειστικά μέσω του στήθους. Αν το μωρό σου είναι ανήσυχο, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να το βοηθήσεις να ηρεμήσει με τη χρήση πιπίλας, αλλά το πιθανότερο είναι ότι θέλει να θηλάσει.
Η διατροφή της μητέρας κατά την περίοδο του θηλασμού
Λόγω της διαδικασίας παραγωγής γάλακτος, η οποία καταναλώνει αρκετές θερμίδες, είναι απαραίτητο η θηλάζουσα μητέρα να λαμβάνει επιπλέον ενέργεια, ώστε να μπορεί να παράγει ικανοποιητικό όγκο γάλακτος για τον θηλασμό. Η διατροφή, λοιπόν, θα πρέπει να είναι ισορροπημένη και να περιλαμβάνει υγιεινές επιλογές από όλες τις ομάδες τροφίμων: φρούτα και λαχανικά, κρέας και ψάρι, γαλακτοκομικά προϊόντα, όσπρια, ρύζι, ζυμαρικά και ψωμί.
Υπάρχουν βέβαια και τροφές ή ποτά που καλό είναι μια θηλάζουσα μητέρα να αποφεύγει. Πρόκειται για τα ωμά (ή όχι σωστά μαγειρεμένα) ψάρια ή κρέατα αλλά και «όξινα» τρόφιμα, όπως εκείνα που περιέχουν ξίδι. Επίσης, απαγορεύεται το αλκοόλ, ενώ ο καφές επιτρέπεται με προσοχή. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, ο κίνδυνος που διατρέχει ένα μωρό από την καφεΐνη που προσλαμβάνει μέσω του θηλασμού δεν είναι απαραίτητα μεγάλος, ωστόσο την περίοδο του θηλασμού καλό θα ήταν να περιορίσεις την κατανάλωση καφεΐνης σε 200mg ημερησίως.
Συμπερασματικά, παρόλο που είναι πολύ λίγες οι περιπτώσεις που μια μαμά δεν θα μπορέσει να θηλάσει, εξαιτίας κάποιων προβληματισμών, μερικές μανούλες δεν είναι σίγουρες για το αν θα θηλάσουν. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η παγκόσμια παιδιατρική κοινότητα συστήνει τον αποκλειστικό μητρικό θηλασμό για τους πρώτους έξι μήνες του μωρού και στη συνέχεια -στις περιπτώσεις που υποδεικνύεται από τον παιδίατρο- τη μικτή διατροφή, μέχρι τα δυο πρώτα χρόνια της ζωής του.
